Chyum Laika hpe hti ai ladat law law nga ai. Akyu shawng hpyi nna hti ra ai, shingdu labau shawng hka ja nna hti ra ai tsun ai ni nga ma ai Nkau chyum laika (Kahtawlik) ni hta footenote or shadawn da ai daw kaji ni ka shaw madun da ya ai majaw kaga shara hkan mung lachyum bung ai hpe hti la mai ai lam mu lu na ga ai. Dai hte maren, daw kaji langai hpe hti nna ga byan tsun shaleng hkaw tsun ai nga ma ai. Nlaw htum daw kaba langai or paragraph langai htum hkra hti nna lachyum byan ai grau htap htuk nga ai.
Chyum laika ni hpe ka ai ten, masha, ginra hte mabyin nbung ai hpe dum ra nga ai. Daw kaji langai hpe lata hti nna ga byan shaleng ai lam gaw chyum laika a tsun mayu ai hpe hkrak chye na na yak nga ai. Dai majaw, shut ai sharin achyin lam hte shai ai shadum sharin lam (tinang a ningmu) de gale du wa mai nga ai.
Ga Shaka ningnan hpe hti ai shaloi, Ga Shaka dingsa hte lachyum matut nga ai lam ni mung nmai malap nga ai. Ga shadawn: (Mahte 17:2) hta Yesu a myi man gaw jan zawn htoi kabrim nna, ngu ai hpe (Pru 34) hta Moshe a myi man htoi kabrim ai lam rawng nga ai. Moshe a ladat hpe Yesu la da ai kun sawn yu mai nga ai. Dai hte maren, Moshe gaw bum de na K.K a ga shaka tara hpe jaw ya ai zawn, (Mahte 5) hta Yesu bum ntsa kaw na ga shaka nnan hpe jaw ya ai lam bung nga ai.
Yesu a mabyin ni law law hta Ga shaka dingsa na lam ni hpe shadan shadawng ai lam mu lu nga ai. Ga shadawn: (Mahte 1) hta Davi a kasha Yesu Hkristu ngu ai hpe mu lu ga ai. Davi gaw Israela ni a hkawhkam re majaw, Yesu mung Israela amyu a hkawhkam hku ka da nga ai. Davi gaw hkawhkam aya dang ai ten hta asak 30 ning rai nna sagu rem wa rai nga ai lam (ISamuela 16, 2Samuela 5) hte, Bethlehem mare na re lam (ISamuela 17) hta mu lu nga ai. Yesu a lam hpe mung, ndai mabyin hte nshai ai sha chyum laika hta tsun da nga ai. (Yawhan 10) hta Yesu gaw Sagu rem wa re ai lam, (Luka 3) hta Yesu a sasana hpang ai ten asak (30) ning rai nna, Bethlehem e shangai ai lam (Mahte 2) hta ka da nga ai. (N.N 37 hta rawng ai mau mwi- Yosep gaw shi a kahpu kanau majing ni e dut sha kau ai hkrum tim mara bai dat ya ai lam, (Mahte 26, 27) hta Yesu hpe shi a masha ni e dut sha hkrum tim mara bai dat ya ai lam rawng nga ai. Mara nnga ai Yosep hpe htawng hta bang da ai zawn, yubak nkap ai Yesu hpe mung sharen da ai lam tsun nga ai. Yosep gaw Pharaoh a kam ging ai wa tai wa ai zawn, Yesu mung kawa K.K a hkra maga dung nga lu sai. Yosep gaw kahpu ni rai nga ai Israela amyu hpe mam lu sha jaw nna asak hkye sai zawn, Yesu mung muk hte sabyi ntsin rau asak hpe hkye na lam tsun da sai. Yesu hpe Meshia re lam hte kaga lam hku shabung da ai lam ni hpe mung anhte mu lu na ga ai. Grau nna Mahte laika hpe hti hka ja nna chye chyang lu na matu gaw, Ga shaka dingsa hte ka-ep hti ra nga ai.
Lam maga mi hku gaw hti hkum hte seng ai (numerology) hku mu lu na ga ai. Hti hku m 7, K.K hpan hpajang ngut nna hkring ai nhtoi gaw sha-a chyoi hpa rai nna hti hkum 6 gaw n kaja ai hte seng nga ai. (Yawhan 2) hta Hana mare na hkungran poi hta sabyi nlaw mat ai majaw hka hpe sabyi shatai kau ai mau mwi gaw hti hkum 7 maumwi hte ka-ep da nga ai. Hti hkum 6 gaw (Shingran 13) hta Nero, Goliath hpe jaw da ai hti hkum (Pe 6 ngu ai) rai nga ai (ISamuela 17).
Chyum laika hpe lam madung (4) hku shawng chye na da ging nga ai. 1) Literal ngu ai kaja wa byin ai masa, 2) allegorical ngu ai lmau mwi, gum wai hte seng ai, 3) moral ngu ai kyang lai sat lawat hte seng ai, hte 4) Anagogical ngu ai myit wawn yu ai sumru sumrawn lam ni lawm nga ai. Kaja wa byin ai mabyin ngu na hta, Nawku htingnu ngu ai gaw kam sham ai masha ni hkrum zup nna K.K hpe nawku daw jau ai shara hpe mu shangun mi ai. Yesu tsun ai (ndai nawku htingnu hpe run kau nna masum ya hta ngai bai gaw gap na) ngu ai hpe Pharashe ni gaw (Yawhan 2) na hte shabung nna kaja wa byin ai mabyin hte shabung kau ma ai. Kaja wa Yesu tsun ai gaw, allegorical hku tsun ai lam rai nga ai. Yesu tsun ai hkum hkrang gaw nawku htingnu re, ngu ai a majaw kam sham ai ni tinang a hkum hkrang hpe K.K a wenyi shanu ai shara (IKorin 6) na hte moral myit jasat gaw de ya nga ai. Dai majaw, anhte a hkum hkrang hpe tsa chyaru nlu, shawa num n galaw, ma n shabrai ai san seng ai hkum hkrang hpe byin wa shangun sai.
Moral kyang lai sat lawat hte seng ai lam hku hka ja ga nga yang, chyum laika kaw na kade wa anhte lu sharin la na ga ta? Kam sham ai masha ni gaw, Chyum laika hpe dai zawn sharin la na hpe kau da nna kam sham shangun ai, ap nawng shangun ai, alu bang shangun ai lam ni gaw makam masham ningbaw ni a man dan lak nak hku makam masham hpe amyat htuk masai kun? or kam sham ai ni hpe nawku nsa ai nnga lu hkra nang hpam lu sha shatai kau sai kun?
No comments:
Post a Comment