Labau Hta Mu Lu Ai Yesu (XIII)

Yesu hte Tara Maigan Amyu

Yesu a amyu ngu ai Yuda amyu ni gaw, dai ni ten du hkra Hkristan tai ai kachyi mi sha rai nga ma ai. Yesu hte maigan amyu ni a lam tsun yang mung, ndai ga baw hte na prau prau na lam ni bai byin wa sai. Yesu a Sasana gaw, Israela amyu hpe madung dat ai she re ngu ai gaw chyum laika hta adan aleng tsun nga ai (Mahte 10:6). Yesu a sasana hta, maigan amyu ni hpe gang bang la mayu ai ladat nlawm nga ai. Galile ginwang hkan e na, Yuda amyu mare hkan e sha tara hkaw hkawm nga ai hpe, kanau ni gaw mare kaba de pru nna mying pru hkra galaw na shadut hkrum wu ai (Yawhan 7:1-9). Raitim, shi nga nga nna, Turu hte Sidon ngu ai maigan mare ni hta kalang num rang shang nna machyi shamai nga ai.(Marku 7:24-30; Mahte 15:21). Dai maigan amyu kaw du jang, nta na maigan num sha a ma hpe shamai na nkam nga ai, dai majaw ma hpe lu sha shawng jaw sha yu ga, ngu nna Yesu tsun wu ai. Ndai lam hta, maigan num sha jan gaw shi a kasha shamai ya na Yesu hpe jahtau let tsun wu ai, sha ku hta hkrat ai a ngaw a ngam hpe, gwi ni sha mai nga ai (gwi ngu ai gaw tara maigan ni hpe tsun ai) machyi shamai ya na matu ram ram tsun dara nga ai hpe mu lu ai. Yesu tsun wu ai, Isaraela nta na dam mat wa ai sagu ngu ai Israela amyu a matu sha ngai du sa nngai, nga ai (Mahte 15:24....).

Mahte (8) hta byin ai hpyen bu wa a kasha shamai ya na hte seng nna hpyi nem ai ga a majaw, Yesu gaw shingran langai lu nu ai. Kade nna yang sinpraw sinna na ni yawng hte wa rau sha ndai kabu gara shiga hta zup nga lu na re (Mahte 8:5-13) nga ai. Dai lam a majaw, hpyen du wa a kasha hpe mung kalang ta shamai ya sanu ai. Maigan hte seng nna, Mahte laika jahtum daw hta mung kalang tsun wu ai majaw sha, mungkan ting hte seng ai Yesu byin wa sai ngu yang, shut na lam nau nnga nga ai. Lama rai nna, Yesu a hkaw tsun ai a marang e, maigan masha ni Yeruslem mare hta shanhte a Karai hpe hkungga la ra nawku wa ai rai yang, Esaia tsun ai ga hte dik wa na lam mung maga mi hku nna gaw myit mada nga ma ai.

Kasa Laika hte shawng na nawku hpung ni hta, tara maigan amyu ni hpe hkaw tsun na yak nga ai lam mu lu ai. Daw kaba 28 rawng ai Kasa laika hta, daw kaba 10 du hkra hta tsun ai hku nga yang, nawku hpung gaw Yuda ni hpe sha naw shading nga ai. Petru a tara hkaw ga (Pentikoti) poi hta hkan nna sha, maigan amyu ni hpe mung Karai Kasang gaw shalawm la nga a hka! ngu ai hpe dumhprang wa ma ai majaw, maigan amyu ni hpe mung Karai Kasang ngu ai hpe nawku kam sham lawm lu na matu hkap la hpang wa masai rai nga ai. Nawku hpung gaw, Petru a hkaw tsun ai a marang e byin wa sai mabyin; maigan amyu ni myit malai wa ai lam ni a majaw, shock, kajawng mat nga ma ai. Maigan amyu ni gaw Jep ai Tara hte gyit hkang da ai htunghkring hpe n hkrum yu ma ai majaw, myit malai nna kam sham wa ai loi nga ma ai. Yaku a nawku hpung (Yeruslem) hta, Amo daw kaba 9, hte lakap nna, Kasa 15:17 hpe grau chye na wa masai rai nga ai.

Roma 11, hta Pawlu gaw ndai lam hpe chye na da wu ai majaw, maigan mi rai rai, Israela mi rai rai Karai Kasang hta, Abraham hta rau rai nga ai hpe hkawn hkrang nga nu ai. Dai majaw, Kasa Pawlu a sasana maden wa ai hte, Hkristan ngu ai maigan amyuni law htam wa sai nrai ni?......ngu ai ga hte, ndai Labau Hta Mu Lu Ai Yesu ngu ai ga baw hpe hpungdim dat sai rai....

Labau Hta Mu Lu Ai Yesu ( XII)

Yesu hte Tara (Torah)

Karai Masa hpaji hku sawn tawt yu ai ni tsun ai, Yesu gaw Yuda Tara (Torah) hpe hkan na ningdang lale kau ai wa re nga ai. Ndai lam gaw loi mi mung shuk nga ai. Yesu gaw "ngai du sa ai tara hpe la kau na matu nre, jahpring shatsup na matu she re" mung tsun ai. Dai aten hta Yuda htung gaw Jews amyu ni yawng hte seng taw nga ai. Yuda ni a nawku htingnu ni hpe Yuda htung hte uphkang nga ai majaw ningmu law law gayau tim, ginjup dat yang Yuda htung langai hku sha uphkang nga ai. Yesu gaw Yuda ni hkan nga ai Tara hte gyit hkang hkrum nu ai. Yesu hpe dangrang ai gaw, san seng ai ngu ai lam hte seng nna mung, laban ban ai (Sabbath) hte seng nna mung, malu mash sha ai tara hte seng nna mung rai nga lu ai.

Lu sha sha ai lam hte seng nna, Yesu gaw Yuda htunglai ni hpe hkungga la ra n galaw sai kun. Marku 7:19 hta, lu sha gaw myit masin de shang wa ai nrai, kan kata de shang wa nna maza pru ai shara hku bai pru mat nga ai, nga ai. Yuda ni a htung hta mung, lata kashin na hpe grau tsun nna lu sha lam hpe dai daram wa ahkyak ntawn ai zawn mung rai nga ai. Kasa Laka daw 10 hta, Petru gaw nsan nseng ai lu sha hpe nsha nngai, nga nna tsun wu ai. Raitim, Karai Kasang hpan da sai yawng gaw kaja ai, anhte hku nna n kaja ai ngu tsun lu na a ni(Kasa 10:15)mung nga ai. Petru hku nna, ndai lam hpe nau nchye na wu ai. Tara laika hta lu sha nkau mi nsan nseng ai nga nna ka da ai hpe dum nga ai. Yesu hku nna gaw, lu sha nsan nseng ai hta, dai hpe sha ai ni nsan nseng ai ngu ai hpe, Hparashe ni tsun gayau taw nga ma ai lam mung dum nga ai. Kabu Gara Shiga laika hta ka da ai hte maren, Yesu gaw ban sa ai nhtoi, Laban ninghtoi hta machyi masha hpe shamai ai wa re, ngu nna mung Yesu hpe tsun bun ma ai. Dai sha nrai laban shani hkai bang yi hku lai nna mam nsi ni maret sha ai lam ni hpe mung, mara lu ai maga hku tsun mayu ma ai (Marku 2:23-28).

Mahte 5 hte maren nga yang, Yesu gaw Tara yawng a npawt re ai nga nna kru lang daram tsun nga ai. Yesu gaw, nanhte na yu ai nre i? "Ngai mahtang nanhte hpe tsun made ga" nga nna tsun tsun rai nga ai. Raitim, Yesu a sharin lai hpe Jews ni a na hta nshang hkraw ai gaw, shat maya yang lungja kawa hkrup ai zawn, Yesu tara hkaw shagu na de kram masin de hprang nga nna na mchyi nga ma ai. Yuda htung gaw makam masham hte gayau kaya, dai ten hta malan la nmai ai hkintau jahkraw nga rung tinggaw zawn rai taw nga ai. Mahte 5 hta Yesu gaw Tara hpe galai kau na ntsun ai, raitim tara gaw si ai lam hpe sha shabyin nga ai ngu ai hpe Yesu mu wu ai majaw, Yuda ni a galaw ai lai shagun ngu na wa Yesu a masin hta lun lun nga hkam sha nga ai. Rabai ngu ai tara hkaw sara ni gaw, galoi mung tara hpe hkungga la ra bau maka nga ma ai. Yesu dai hpe pawt mayu ai majaw, shi kaw hkan nang na, raitim kawa a mang hpe naw makoi da we ga nga ai shabrang wa hpe, "si ai ni gaw masha chyasi hpe makoi mu ga" ngu Yesu tsun dat ai ga gaw, tara hkan nna nga nga ai yawng mayawng gaw, masha chyasi ni hku pyi shi mu sam sai nhten. Yesu ndai ga tsun ai hte rau, Tara Kanu (10) kaw na langai mi hpe tawt lai ai lachyum mung gaw pru taw sai.

Yesu a shaga la ai lai ladat mung, lawan ladan galaw ra ai baw hkrai rai sam lu ai. Nga hkwi ai yan nau hpe mung, ya nan hkan rit; shi shaga ai ni gaw shaga ai hte hkan ra ai, mang naw makoi da na ngu ai hpe kachyi mung nra ai. Yesu a ga shadawn hta, shawa num hte kang hta ai ni, shanhte a shawng e Karai Kasang a mungdan hta shang na, (Mahte 21:31) ngu tsun ai gaw, ndai lam ni hte matut nga ai. Yubak lu ai(sinners) ni hte Yesu gaw pawng taw nna, san seng ai ngu ai ni hte nhtan shai nga ma ai.

Yesu hte kaga law law wa Hkalup lam hpe hkam la ai kaw nna, Hparashe ni a kraw hta mung ka-un bu nga ma ai. Hpa majaw nga yang, Hparashe ni gaw, Tara hkan nna she dinghpring san seng ga ngu da nna me, hka hta kashin nna mara lawt wa ga, nga tsun yang hparashe ni a pandung gaw hten mat sai. Dai sha n ga, sai htaw ai num sha gaw Yesu hpe sha ahtawk ai hte mai mat wa ai, na a mara raw ya sai, ngu ai hte machyi mai wa re ai lam ni gaw, hparashe ni hte dai ten na Yuda htung hkan ai yawng mayawng hpe na le le kau ya sai, myi mung myi lau lau kau ya sai. Marku 2:15-17 hta tsun ai hku nga yang, Yesu gaw Yubak kap ai ni hte shat rau sha nu ai. Yesu tsun ai, hkam kaja ai ni tsi sara nra ma ai, raitim machyi masha ni gaw ra ma ai, da.

Yubak lu ai ngu ai ni gaw, grit nem nga ai ni rai nga ma ai. Masha e jahpan nkam bang ai ni she yubak lu nga ma ai, shanhte galaw shut nna nrai, shagun hkrum ai yubak rai nga ai. Dai majaw, San Seng lam ngu ai ga gaw, Hparashe ni a n gup n gau kaw nna pru wa ai nan rai sai. Dai san seng lam gaw tara hkan ai hte sha byin lu nga ai bai ngu da sai. Matsan ai hte grit nem nga ai ni gara hku nna tara hpe hkan lu na ta? Hparashe ngu ai chyoi pra san seng dum ai makam kri dung ni gaw, kaga kadai hte mung lu sha rau nsha gwi ma ai. Dai zawn hpyi hpun ai Sara ni ngu ai Laika ka sara ni, hparashe ni hpe, Yesu gaw dingnye lu myit dai (Mahte 23:23-36). Yeruslem mung lapu pu htum hpe bau da ai shara, tengman ai hpe nra ai, sinmak la ai mare ndai; ngu yawn ga hte Yesu tsun nga ai.

Anhte na ga ai hte sharin ga na re. Yuda ni a Jep ai tara ngu ai gaw shani shagu nhkan nmai re ai pyi 613 rai nga ai. Dai hpe Mitzvot ("commandments") ngu shamying ma ai. Mahte laika hta tsun ai hpe dingdaw yu ga. Yesu gaw, tara hte seng nna sharin shaga yang lawu na hku tsun nga ai.

Jep ai tara hte Yesu a hkap la ai tara

1.Masha sat ai gaw si ging ai(Mtt 5:21-26) Kahpu kanu hpe masin pawt ai wa tara
jeyang ai hte ging dan ai.
2.Masha num nshaw lu na (Mtt 5:27-30 Myit madu hte numsha hpe yu ai gaw num
shaw nu ai.
3.Num jahka laika jaw lu ai (Mtt 5:31-32) Jahka laika jaw ai gaw la shaw shangun sai

4.Masu ga hte n dagam lu na (Mtt 5:33-37) Hpa mung dagam lu na myit dai nrai.

5.Myi a matu myi, wa a matu wa(Mtt 5:38-42) Nhkru ai wa hpe hpa mung hkum tai.

6.Jinghku wa hpe tsaw ra u (Mtt 5:43-47) Na a hpyen wa hpe tsaw ra u.


Raitim, ndai Yesu a ningmu ningnan, ladat nnan sharin achyin ai lam gaw; Yuda htung a matu, mara shagun nhpang hkrai she rai nga lu ai. Yesu gaw Hparashe ni hte nhtan shai ai wa ngu na kun, Yuda amyu a matu sha nrai mungkan ting a matu tsun nga ai kun, tara ngu ai yawng gaw anhte hpe ban shingdang ai amu hkrai rai nga ai ngu mayu ai kun. Yesu a tara mung naw nga ai, dai gaw tsaw ra let galaw na tara hta laklai ai nrai. Deng mi sa shangun yang, deng lahkawng gaw kaning di sa lu na ta? ntsa palawng hpyi yang kata palawng mung raw ya lu na a ni? shabyi maga mi bye ya ai wa hpe maga mi mung ja ya lu na atsam marai myit nden shingni gaw kanang na lu la na rai nga a ta?

Yesu gaw tsun ai, ngai hpai shangun ai kan dang atsang sha re, hpai yu mu nga ai. Kadai wa tsang ai kandang hpe rap, li ai kandang kaw kap rai lu na kun. Raitim, dai tsang ai kandang hpe hpai ai ni nlaw la ma ai. Yesu a tsang ai kandang hpe hpai let, Tara a gyit hkang ai kaw na shalawt ai Yesu a mungga gaw, hpa wa rai nga a hka! shani shagun aru yu lu na matu ga saw let, Hkristmas ten hta yawng hpe "MERRY X'SMAS" ngu shakram dat nngai yaw.......

Labau Hta Mu Lu Ai Yesu ( XI )

Yesu hte Shayi Numsha Ni:

Yesu a sharin achyin hkaw tsun shamu shamawt hkawm sa lam ni hta 'shayi num sha' ngu ai ni a lam ahkyak ai daw ni lawm ai zawn, shawng na nawku hpung ni hta mung, shayi numsha ni a shakut shaja da ai ahkyak lam ni lawm nga ai. Ndai ga baw hta gaw, Yesu hku nna 'shayi num sha' ngu ai ni hte seng nna shi a mu mada hkam la ai daw hpe loi mi gamung dup krawk jen yu na lam rai nga ai. Shawng na ga baw hta 'Yesu hte shi a dum nta' a lam loi li soi sam ka da sai.

Shayi num sha ni mung Yesu a shamu shamawt hkawm sa ai hta shang lawm ai lam chyum laika hta daw hte daw rawng nga ai (Luka 8:2-3). Yesu Wudang ntsa jen hkam nga ai ten, ni htep hkra shani sa nna azin a yang yu mada mu lu ai ni gaw Yesu a hpang hkan ai shayi num sha ni rai nga ma ai, sape la ni gaw hprawng makoi ra mat ai ten rai nga ai. Yesu hkrung rawt sai hpe shawng mu ai lam sak se hkam ai mung, shayi num sha rai nga ai. Magadala Mary gaw tut nawng e nan alawm nga ai. Petru gaw Magadala Mary Yesu hte nau shani ai majaw myi lu mun mun di ai pyi grai lang rai sai. Mary ndai jan gaw Yesu a sak hkrung lam hte shawng na Hkristan hpung hta gara hku wa jap htu kaw shanam lawm rai sai kun. Raitim, ahkyak ai lam ni hpa mung bai nmu lu saga ai. Dai majaw Yesu gaw, num sha ni hte seng nna anhte hpe chye na shangun da ai lam hta, shana mu da ai yup mang malap kau ai hpa tsun na hpa nan nnga mat ai zawn byin nga ai. Mary ndai gaw shawa num galaw nga ai kaw na myit malai wa ai jan ngu ga, sharin la ngam da ai daw hta kyang lailen masa hta lai nna asan sha nmu lu ai lam shawng na nawku hpung ni hta byin lai wa sam sai ngu sawn la lu nga ai.

Shayi num sha ni hte seng nna, Kabu Gara Shiga hkaw tsun ai lam hta kalang lang gaw hta bang shalawm dat dat re ai majaw, na la ai ni a myi na hta mau shangun dat dat mung rai nga ai. Marku 7:24-28 hta, tara maigan num sha kaw sa nna kasha nat shang ai hpe shamai ya ai lam rawng nga ai. Lahkawng ning tup sai htaw ai num sha gaw Yesu a palawng hpe ahtawk hkra la ai hte sha mai mat sai lam (Marku 5:25-34); dai majaw Yesu hpe ahtawk lu na shayi num sha ni shakut nga ma ai kaw na, koi kau lu hkra(Marku 3:9) hka li hta jawn nna shawa masha hte nhkra lu hkra mung Yesu galaw yu sai. Num sha ni hta yubak law nga ai majaw machyi makaw law ai, dai majaw mara dat ya hkrum na lam 'forgiveness' kaja wa ra nga ma ai (Luka 7:36-50).

Mahta hte Mary gaw Yesu hte grai hku hkau ai lam, Luka hte Yawhan laika hta shadan da nga ai. Mary hte Matha hkan nau a lam Yesu htai lai dan nga ai (Luka 10:38-42).
Yesu a hpang hkan ai numsha Magadala Mary hte Yaku yan Yose a kanu Mary yan mung Yesu si hkam nga ai ten sa du ma ai, shan gaw Yesu a sape rai yu masai (Marku 15:40; Luka 8:1-3). Luka 8:3 hta kaga sape num sha ni law law wa Yesu a hpang hkan nna daw jau nga ai lam tsun nga ai. Teng ai hkrai rai nga ai, raitim anhte ni gaw, shanhte a lam ni hpe kaji kajaw sha chye lu ga ai. Rai sa, lam mi hku gaw Yesu a hkaw tsun ai mungga hpe madung tawn nna ka da ai Kabu Gara Shiga laika ni re majaw, sape ni a lam hpe akri akrai kadai nka da lu sam masai ngu ga. Sape ni kaw na Petru a lam gaw Yaku hte Yawhan a lam hta grau ka da ai lam ni mung gaw nga nga ai. Nawku hpung ni prat hte prat shayi num sha ni hpe shara jaw ai lam, hpung tara hkaw sara shara hta e tawn ai lam hpe n galaw ai gaw, Yesu a ten na mabyin ni hpe makoi ginshim tawn kau ai lam ni mung mai byin nga ai.

Kasa Pawlu hku nna gaw, shayi nu num ni hpe kasa shara, myihtoi shara hta nga lu na nnga lu na lam hpe, I + II Timohti hte Titu laika hta ja ja tsun da nga ai. Sharin achyin ai myi rai rai, hkaw tsun ai jan hku nna myi rai rai nhkap la mayu nga ai. Raitim, tsaban langai hkan amyu shayi law law wa Roma asuya, Heleni htunghkring kata, rung ni hta shara kaja law law kaw num ni bungli lu nga ma ai. Shawng na nawku hpung ni hta shayi num sha ni a hkaw tsun ai lam, rung ni hta magam gun ai lam ni hpe pyi dinglun ya nga ma ai.

Shayi num ni hpe Yuda htung hkring hta manu shadan ai lam amyu myi rai nga ai majaw mung rai na, raitim Yesu a lam sakse hkam magrau grang, myi chyaw mu hkrum chye lu ai ni gaw, Num sha ni rai ma ai nga ai. Num ni a ahkaw ahkang a lam Yesu shi nan tara hkaw ai hta mung, asan sha ntsun shaleng dan wu ai raitim, Yesu si hkam ai hpe akri akrai mu chye hkam sha ai hpe tsun shaleng dan ai (ga shadawn: wudang ntsa e Yesu madai ai nsen:- Elo-i, Elo-i, lama sabakhtani ngu tsun ai ga kadai sape wa na la a hka kun)hpe na la ai ni gaw num sha ni a nmyit mada ai ahkaw ahkang kaba hpe jai lang lu masai nrai ni.

Labau Hta Mu Lu Ai Yesu ( X )

Yesu hte Shi a Dum Nta Masha


Yesu a dum nta dinghku masha hte seng wa jang loi mi gayau kaya gaw byin nga ai. Mang hkang nga ai hku nkau mi tsun tim, nkau mi gaw hpa mang hkang gaw nmu ai nga ma ai. Mahte hte Luka laika hta Yesu gaw hkawn sek Mary kaw na shangai wa ai lam ka da tim, Marku hte Yawhan, (Ga Shaka Ningnan) ting hte hta gaw, dai hku bai nrawng nga ai. Labau sawk ai ni hku nna gaw hpa mara tam na lam nnga nga ai, raitim Mahte hte Luka hku nna Mary gaw Yesu hpe shangai ai hpang kaga kanau ni hpe bai shangai ai lam nka shalawm ga ai. Rai sa, lawu na chyum ga daw ni hta, Yesu a kanu hte kanau ni nga nna rawng nga ai.(Marku 3:31; Mahte 12:46; Luka 8:20). Grau nna Marku laika hta gaw mying hte hpawn Yesu a kanau ni ngu nna, Yaku (James), Yosep (Joses), Yuda (Judas) hte Si Mun(Simon) nga nna rawng nga ai (Marku 3:6; Mahte 13:55-56).

Yesu a kanau ni ngu ai hta lawu lahta kanau daw ang ai ni mung mai byin ai lam mu mada wa ma ai. Mabyin gaw (adephoi) kana ngu ai hte (adephai) 'causin' ngu ai hpe Kabu Gara Shiga laika ni hta kanau ni nga nna bang da ai lam mai byin ai nga ma ai. Greek hku nna ka da ai hta gaw causin ngu ai lachyum hku nka da ai, raitim, Yesu shaga ai Aramaic ga hta kanau hte causin hpe maren hku nna mung tsun shaga lang ma ai lam tsun ma ai.

Yaku ngu ai wa a, 'Yesu a ma kaji ten' na lam hpe sawk ka da ai hta, Yosep gaw Mary hpe garai n kahtep la ai ten kaw nna, ma kawa rai nga chyalu she re nga ai. Yesu hte kawa daw bung ai kanau ni nga nga sai, ngu tsun mayu nga ai. Mahte, Marku, Luka, Yawhan ni hta tsun ai Yesu a kanau ngu ai ni gaw lam amyu myu hku daw ang wa sai lam ni rai ang wa nga sai. Yawhan laika hta Mary gaw ahkyak ai daw hku ka bang da ai zawn, Kasa laika hta mung, Yesu a kanau Yaku gaw Yeruslem nawku hpung a ahkyak ai wa byin wa sai lam Pawlu tsun da nga ai(Galati 2). Ndai lam hta Kasa laika ka ai gaw Luka rai, Luka laika hta gaw dai hku bai nka bang da re ai lam ni mung gaw mau hpa ka matsing da ai mabyin ni hpe mu lu na ga ai. Marku laika hta Yesu a kanau ni gaw shi hpe myit n gring sai nga rim la na pru sa wa ma ai (Marku 3:21). Yesu gaw, shi a kanu hte kanau ni ngu ai gaw nta masha ni nrai, Karai Kasang a myit hkan nga ai ni gaw ngai nau, ngai nu ni re (Marku 3:33-35) ngu tsun dat wu ai.

Yesu gaw dinghku nta masha ni hte kanawn ai lam hta, shi a sasana bungli hku nna rap nra ai daw ni nga nga lu ai, dai ni na prat hta mung byin nga ai, dinghku na marai langai ngai, sasana hta madung dat mat jang dinghku kata kanawn ai hta ra rawng ai lam byin wa sai. (Ga shadawn: Hpung up sara ni a kasha ni nkau mi hten run mat wa ai gaw kawa ni nan yu gawn mahku na ten nlu jaw ai majaw re nga ma ai). Rai sa, dai aten hta nkau mi gaw Yesu a sharin achyin ai lam hpe hkam la na yak dum nga ma ai, kawa hpe naw lup makoi da nna she nang kaw hkan nang na nga ai wa hpe, masha chyasi ni gaw si ai ni hpe maki mu ga; lu su ai shabrang wa hpe lu malu dut kau nna she hkan nang rit ngu ai majaw, shabrang wa myi man kayin mat wa ai lam; Yesu a sape ni san ai hkye hkrang la lam hpe mung, Yesu shi nan pyi nchye ai, sumsing na Kawa sha chye ai lam.... Bai nna mung, nye a matu mara hte dai kabu gara shiga a matu mara, nta, kahpu kanau, kajan, kanu kawa, kashu kasha hte yi hkau na hte hpe kau da ai wa kadai rai timung, zingri zingret hkrum ai hte hpawn, ndai aprat hta e nta, kahpu kanau, kajan, kanu, kashu kasha hte yi hkau na hte hpe htam latsa dang, nlu la na wa, nnga ai: htawm hpang prat e gaw nhtum nwai asak lu la na ra ai (Marku 10:29-31)ngu mu ai. Bai, ngai hpe tsaw ra ai hta, kanu kawa hpe grau nna tsaw ra ai wa gaw, ngai hte n ging ndan nga ai (Mahte 10:37) nga nna mung, ngai kaw sa du ai wa kadai mung, kanu kawa madu jan kasha ni hte kahpu kanau ni hta kaga, tinang a asak hpe mung, ndawng nrai yang gaw dai wa gaw nye a sape ntai lu ai (Luka 14:26)......

Yesu gaw shi a sape tai na ni hkan sa lu na tara hta kaga, lahta na mabyin ni hte shadawn nna sang lang dan ai hta, (dinghku masha ni kanau ni) hte kanawn mazum ai lam kaga hpa mung gaw nmu lu ai hta n ga, kanau ni ngu ai hta lai........ chyum laika hta ka da ai ga si ga hkum ni hpe la-kap nna mu mada ai lam ndai hku naw rai nga ai law....

Labau Hta Mu Lu Ai Yesu (IX)

Yesu Sharin Shaga ai a Tum Paw kri dung

Yesu a sharin a chyin ai lam hpe tum paw hkraw kri hprang shapraw yu ai shaloi, 1)Mara dat ya na lam: Karai Kasang mara dat ya na ngu ai lam Ga Shaka Dingsa (OT) prat hta gaw, asan sha ntsun dan nga ai. Jeyang na ngu ai hpe grau tsun ndau da nga ai. Yesu tsun a mungga gaw Karai Kasang hpe masha shagu aloi sha hte hkam la ai hpe, mara dat ya ai hkam la ai hku nna hkam la na lam mungga rai nga lu ai. OT hta Karai Kasang gaw dinghpring ai ni hte nding nhpring ai ni a lapran tara je yang ai wa she rai nga ai. K.K gaw Yubak hte nhtan shai ai ni a ntsa mara ndat ya na. 2) Matsan dum chye na lam: Yesu tsun ai yubak ngu ai hta, ra kadawn ai wa hpe karum n jaw ya ai lam lawm nga lu ai. Ga shadawn: Lazaru zawn kaw si hkrum ai ni hpe lu sha jaw sha na lam (Luka 16:19-31). Masha shagu hpe Lazaru zawn re ai ni hpe matsan dum ai galaw na tsun nga ai. Bum ntsa na tara hkaw ga (Mahte 5-7) gaw, Yesu jaw ya ai Jep ai Tara kanu rai nga ai. OT prat na Jep ai tara hta masha hkum sat, nga ai hpe Yesu gaw masha hpe hkum shapawt; Jep ai tara hta num shaw la shaw ai amu hkum galaw nga yang, Yesu gaw ngang ka-yut ai gaw n kaja ai lam tsun nga ai. Yesu shi a hpang hkan na nga tsun ai ni hpe lu malu yawng raw dut nna matsan ai ni hpe garan jaw nhtawm hkan nang na lam tsun nga ai, dai sha nrai lu su ai ni sumsing mungdan shang lu na hta gawla-u gaw samyit na hku hta shang na grau loi ai ngu hkra shadawn dan nga ai (Marku 10:1727. Shi a hpang hkan nang na ni gaw tinang a wudang hpai nna hkan ra na lam (Marku 8:34).

Hebre ni a Chyum laika hta tsun da ai hte maren, K.K gaw mara dat ya ai wa nrai, tara jeyang ai wa she rai nga ai nga ai hpe, Yesu gaw si mani nna dingtawk ai ga lang nhtawm sharin achyin da ai hpe lawu na hku mu lu ga ai. (Ndai kam sham nga ai ma kaji ni hta na langai mi hpe, myit kataw shangun ai wa kadai rai timung, shi a du hta htumrin kaba noi nna, nawng hta kabai bang kau na gaw, shi a matu grau nna mai nga ai. Na a lata nang hpe myit kataw sahngun a yang gaw, dai hpe kahtam di kau u; na a lagaw nang hpe myit kataw shangun a yang mung dai hpe kahtam di kau u; na a myi nang hpe kataw shangun yang mung, dai hpe malawk kau u (Marku 9:42-48) nga ai.

Bai nna magam bungli hte seng nhtawm, Yesu a hpang teng sha hkan na, ngai mang naw makoi da we ga nga ai wa hpe pyi, masha chyasi ni gaw, tinang a chyasi ni hpe makoi mu ga, nga tsun shadip wu ai. Na htai jum nna hpang de nhtang gayin yu ai wa kadai mung, shi a mungdan hte n ging ndan nga ai (Luka 9:62). Gyip ai chyinghka hku shang mu, dam lada ai chyinghka hku shang ai ni hten bya ai hte hkrum na myit dai (Mahte 7:13-14). shaga la hkrum ai ni law nga ma timung, lata la hkrum ai ni mahtang nlaw nga ai (Mahte 22:14).

Yesu a mara dat ya ai ngu ai ga hte hpawn, masha kaga hte dawn jan nna woi awn lu ai wa (or) prat hpe shi a lam hta jaw bang kau lu hkra hkan nang hkan sa ai ni sha sumsing mungdan ngu ai de shang lu na lam hpe alang lang tsun dan nga wu ai rai nga ai law.

Labau Hta Mu Lu Ai Yesu ( VIII)

Yesu hte Sha Marin Lu Marin Lam

Hkalup sara Yawhan nam mali hkan e lu sha gam nna, Madu a lam hkyen lajang let myit malai hkalup hkam la na hkaw tsun nga ai ten, Yesu gaw Yuda hte Galile ginwang hkan e lu lu sha sha rai let tara hkaw hkawm nga ai. Kang hta ai wa a nta e lu sha sa sha ai lam zawn re ai gaw Yuda ni a htung hta Yesu hpe chye na la na yak nga sai. Yesu gaw galoi mung lu sha sha ai lam hte seng nna, shi a lamik kumla hte rau madung tawn hkaw tsun tsun rai nga ai. Yuda htung hta ndai lu sha sha na rai yang lata shawng gashin ra ai, nta shang yang lagaw kashin ra ai ngu ai gaw san seng lam hpe madung tawn ai lam re hte maren, nsan nseng ai masha ni hte lu sha sha ai, shawa num ni hte kanawn ai zawn re mung nsan nseng ai hte seng nga malu ai. Hparashe ni gaw masha shagu hte lu sha rau nsha ma ai. Nsan nseng ai hte npawng mayu ai lam rai nga ai.

Malu masha ngu ai gaw amyu shagu hta shareng shagrau tawn ai hta lawm nga ai. Amu kaba mung lu sha hpe yu nna shareng chye ma ai. Lu sha shaga daw ai, lu sha poi galaw ai ngu ai ahkyak nga ai. Rai tim, hpa baw lu sha sha ai, gara kaw sha ai, galoi sha ai, kadai ni hte sha ai ngu ai hta hkan nna dai lu sha poi a lam hpe chye shangun nga ai. Lu sha poi galaw ai lam gaw Nawku htung hta sha nrai, lam shagu hta shingkang shingwang dat nna hku hkau lam, shangang shakang ai lam, hka bra shangun ai lam ni mung shabyin nga ai.

Yesu gaw Karai Kasang a mying ningsang hpe tsun gang hkaw tsun nna, masha n lata ai kadai hte mung lu sha jawm sha ai lam galaw ai hpe, Hparashe ni hte dai ten na Yuda nawku htung ningbaw ni grai chye na yak ai lam byin wa sai. Yesu a lu sha pawng sha hkawm ai hta, htunghkring hku yu yang masha shut taw nga nu ai(Marku 2:15-17). Raitim, Yesu tsun htang ai gaw, ngai du sa ai gaw ding hpring dum ai ni a matu nre, yu bak kap ai ni a matu she re, ngu mu ai. Sha ku langai hta Sape ni hte lu sha jawm sha ai lam mung, Karai Kasang a mungdan hta rau lu rau sha let myit mang hkrum nga na lam hpe madun dan nu ai. Yesu a lamik kumla law law hta, malu masha daw jaw ai lam gaw ahkyak ai daw hta lawm nga lu ai. Hparashe ni hpe grau nna myit shau shi shap shangun ai gaw, "kang hta ai hte shawa num ni, nanhte a shawng e Karai Kasang a mungdan hta shang shang rai ma ai", ngu mu ai majaw mung rai nga ai(Mahte 21:31).

Ga shaka dingsa hta labau hku mu lu ai gaw, n kaja ai lu sha lam (Ezekia 38-39 hte Shingran 19) hta mung, kaja ai maga hku nna (Esaia 25:-6-8) hta mung rawng nga ai. Yesu gaw ndai hpe la kap nna "sinpraw hte sinna de na masha law law wa du wa na ma ai rai nna, sumsing lamu a mungdan hta e, Abraham, Isak, Yaku hte hte rau jawm dung lu na mara ai, nga ai" Mahte 8:11. Dai hte maren, Yesu a hpang jahtum shana shat sha poi hta mung, "Karai Kasang a mungdan hta e tsabyi nnan hpe ngai lu na nhtoi du hkra" Marku 14:25. Chyum laika a masa hku nna gaw lu sha jawm sha ai lam hte seng nna Karai Ksang a mungdan hte shabung da ai lam hta Yesu grau nna n gun dat wu ai rai nga ai. Dai gaw mara dat ya lu ai lam, chye na hkat ai lam, myit hkrum shangun ai hte awndang lam hta rau myit mang shangun ai hpe shabyin ya nga ai.

Malap kau nan nlu hkra lu sha poi hte hpungdim dat ai Yesu a hpang jahtum lam gaw, Meshia a shawng lam hte kam sham ai masha ni a sasana lam hpe awngdang ai lamyi laman langai mi hku nna shabyin da sai rai nga ai law.

Labau Hta Mu Lu Ai Yesu (VII)

Madung dat ai lam ni

Yesu a lam hpe yu jahproi hka ja ai shaloi shi a galaw ai lai hte hkaw tsun sharin ai lam hta hkan nna, Karai Kasang a kasha, Meshia, masha kasha, Rabi, Sara ngu ai lam ni lawm nga lu ai. Hkristan maga hku yu ai shaloi ndai lam ni hpe shi a shara hte shara hta htuk manu ai hku jai lang nna tsun shara nrawng hkra htap htuk manu taw nga ai. Yesu maga hku nna mung Mahte laiak hku nna gaw Davi a aru arat ngu ai hpe gaw shi mung chye na ai, masha yawng mung hkap la ai lam ni nga ai.
Kabu Gara Shiga masum hte hta Yesu nan ‘ngai gaw Meshia re’ nga nna asan ntsun ai, Yawhan laika hta gaw yawng hte hpe hkum tsup ai hku ka bang shaleng ya nga ai. Chyum htai masa hku nna shut ai ngu ntsun lu ai, raitim labau hku yu ai shaloi gaw lajang jahtuk la ai lam ni lawm ai ngu mu la mai ai.

Myihtoi:

Shi gaw myihtoi langai re. Yesu nan mung hkap la wu ai. Myihtoi gaw tinang a buga hta ga nkang ai, nga nga ai. Yesu a myihtoi gaw Esaia hte Yeremia a myit mada lam hpe jahpring shatsup shagring shadan wu ai.
Yesu tara hkaw hkawm ai shaloi hpa rai Sape lawm ra ai kun ngu mung myit yu ra nga ai. Shawng de na myi htoi ni Sape shaga woi ai lam nmu lu ai. Ga shaka ningnan hta Petru, Yaku hte Yawhan ni a lam grau lawm ai. Kaga Sape ni a lam kadun kadaw sha lawm ai (Marku 3:16-19; Mahte 10:2-4; Luka 6:14-16; Kasa 1:13). Yesu, sape 12 hpe sha lata ai ngu ai a lachyum ni nga nga ai. Tsun lai wa sai daw hta Israela amyu 12 gaw B.C 600 a hpang dum bri dum bra byin mat sai raitim, ndai amyu 12 bai kahkyin nga lu na hpe galoi mung marit nga ai, ngu ai kumla madun nga ai. Dai majaw Yesu mung marai 12 hpe sha lata la ai rai nga ai.

Mau hpa Lamik:

Yesu madun dan galaw lai wa sai mau hpa amu lam masum hku garan nna mu lu ai.
1) Nat shaden kau ai
2) Shamai shatsai ai
3) Shingra tara hte matut ai lam ni rai nga ai.

Nbung laru hpe shazim ai, hka ntsa hkawm ai, nga hte muk hpe shalaw jahtam dat ai, hka kaw nna tsabyi ntsin shabyin ai, si ai ni hpe jahkrung shabran dat ai amu ni gaw shingra tara hte matut nga ai majaw myit lawm hpa lamik kumla ni re.
Nat shaden ai amu hpe gaw nau wa lak lai ai hku nmu lu ai. Galaw lu ai masha ni law law nga nga ai. Raitim, ndai lam a shingdu e machyi ai masha gaw nat a gung lau ai a majaw re nga nna nat hpe shaden kau lu yang machyi mai ai ngu ai zawn re ai hkam la lam gaw nga nga taw sai. Machyi ai hta hkum kahtet machyi nga yang hka ntsin hte kahtet shakawp kaba ya nna machyi hkyam sa shangun ai mung nga nga ai.

Shingra tara hte matut ai lamik kumla (si ai kaw na jahkrung la ai) gaw mungkan hta nau nmu lu ai, Yesu mung law law lang galaw ai hpe nmu lu ai. Luka laika daw 7 hta kalang mi, Yawhan 11 hta kalang mi si sai ngu ai kaw na sharawt la ai lam lawm ai.

Muk hte lu sha shalaw ai lam hpe gaw, myithoi Elia hte Elisha a ten hta mung Karai Kasang hte rai yang mai byin ai lam nga ai hpe ka da nga ai. Dai gaw (2Hkhkam 4:42-44)hta mu lu ai. Elisha gaw shawng ngai ai muk yaw mam muk tawng hkun hte masha latsa sha yang naw ngam ai; (1hkhk 17:8-16) gai da jan a nam tau na sau hte muk shadung nhkyet nhtum wa ai, ngu ai lam ni, Ga shaka dingsa hta, myihtoi ni a lam kaw rawng nga malu ai. Ndai mabyin hte raw nan (Marku 8:1-10) hta bai mu lu ai gaw kabu gara shiga laika ka ai ni ka bang jat dat ai lam rai na kun ngu ung ang shara nga nga ai law.

Yesu hka leng ni hpe daru kau ai ngu ai mung Shkkd 65:7; 89:9 hta rawng ai hpe la kap taw nga ai majaw laika ka ai ni hpe mai byin yang gaw jep yu na zawn rai taw nga ai. Yesu hka ntsa e hkawm ai ngu nna ka bang da ai hpe mung Shkkd 77:19 na hte mung bung taw nga ai. (Shkkd 9:8). Nkau mi tsun ai, Yesu gaw myihtoi ni tsun da ai hpe shadik shatup na du sa ai re, mung nga ai. Myihtoi ni tsun da ai yawng hpe shi nlu hkan shatup wu ai. Myit yu na gaw laika ka ai ni a mu jut Q,L,M zawn re ai ni a makyeng ai nsen ni mung langai hte langai nbung ai hpe myit shalawm na sha ngai tsun mayu ai. Lamik kumla ngu ai hku nmu lu tim (Marku 1:21-28) gaw Yesu a lamik kumla ni hpang wa sai rai nga ai. Ndai kaw nna Yesu gaw Satan hpe dang lu ai amu ni hta shi tsap nga lu wu ai.

Shamai shatsai:

Machyi ai gaw Satan, nat a gyit hkang ai lam, shatsang ai lam re ngu ai hpe Jinghpaw ni nat jaw sha ai prat hta kam lai wa saga ai. Kaja wa sha U, Wa sat nna nat jaw jau kau ra ai hkrai rai nga ai. Mai wa ai nga ai zawn si tim nmai ai machyi makaw mung nga nga ai. Yesu a prat na ni ndai hku hkam la lai wa sai ngu yang mau na lam gaw nnga na re. Jinghpaw ni a dip sha ai hpe mahtai nlu tam yang, (LAIJA HTE LAIJA NGA NA RE) dip sha ai hkrum ai zawn, pyaw ai mung du na re ngu ai makam gaw htunghkring hte myit kata kaw na lwi pru wa ai makam rai nga ai. Dai hte maren, myithoi Esaia gaw shingran ni law law hte htoi da ai myihtoi ga ni dik wa na hpe ala nga ma ai. E.g, Esai 35 htum hkra gaw n gun shaja myit mada lam jaw ai ga ni re. Yesu gaw ndai kaw na 35:5-6, hte maren galaw sai lam Kabu Gara shiga laika ka ai ni shalawm da nga ma ai. Myi hten ai ni, myi mu lu na lam; lagaw hten ai ni, rawt hkawm lu na; ma-a ai ni, ga shaga lu na; hkun hkraw ai shara, madi wa lu nna hka hpawk pru na; lam nmaw masum hku na, dai hpe Chyoipra ai lam ngu na (Chyoipra ai Wenyi- masum raitim langai) san seng ai ni sha lai lu na; dai lam hta sharu shatsang ai nnga ai; nga nna htoi tsun da nga ai. (Esaia 35:5-10) hpe hti yu ga.

Sut manau dum na ning htoi du, zaibru wut dek shachyaw na ngau yan gu tim; laksama payan ndu, htawng sheng chyingbau mung n garu yang gaw, tinang dum nna tinang ka, numshang woi lup hpe hpai gang hte shala ai hpa; Jinghpaw makam garang na ninghkrut mi ntu, nhtu ningba kapru na wa kang mi nmu ai lu.....

Labau Hta Mu Lu Ai Yesu ( VI )

Yesu a Sharin A Chyin Ai a Npawt Lam:

Yesu a sharin shaga hkaw tsun ai ga ni hpe, baw kaw na tsi di din ai zawn lam hte lam gawn masit dinglik sawk sagawn mat wa ai shaloi, Yesu a shaga ai ga hpe Greek hku ka da ai kaw na Hebre hku bai ka, dai hpang lam hte lam bai ka shachyaw dat ai shaloi grai hkrak ai hku byin wa ai ngu ai hpe myit shut shara gaw nnga sai.

Sumsing mungdan gaw du magang ra ai lam: Yesu a sharin achyin ai madung hku nna gaw Karai Kasang a mungdan hte seng ai lam hpe madung dat ai ngu ai hpe Kabu Gara Shiga laika ni hta mu lu ai. Grau nna Marku laika, M,L hte Q, ni hku nna grau tsun ma ai. Pawlu hte Yawhan laika hta mung ram daw tsun ma ai. Shingran laika hta mung loi loi gaw tsun ai hpe mu lu ai.

Yesu tsun ai Karai Kasang a mungdan ngu ai ndai hpa baw hpe tsun mayu nga a ta? mungkan ga ntsa na hkawhkam mungdan i? sumsing mungdan kaw de da na mungdan i? shiggyim masha ni shakut nna hkam la lu ai baw i? Karai Kasang lak san lajang ya nna lu ai baw kun? yawng hte hpe tsun ai i? marai langai hkrai shakut ai hte dai mungdan de shang lu na i? shinggyim wuhpawng hku i? dai shara kaw matsan ai hte lu su ai ngu ai nga na i?, yawng hte wa hpung shingkang maren hte nga lu na i? kadai ni shang lu nna kadai ni gaw nshang lu na rai a ta? kade nna ai du wa na i, grai naw na na i? dai shara kaw Yesu gaw hkawhkam hku i? shi gaw ndai lam hpe sha ndau shana ai wa re ni? ngu myit yu na lam ni nga nga ai. Chyum laika chyawm gaw mahtai jaw da sai.

Kaja wa gaw ndai Karai Kasang a mungdan ngu ai hpe Greek hku nna ka da ai hpe nmu lu ai nga ma ai. Hebrew hku ka da ai kaw sha tam la lu nga ai. Tsun mayu ai gaw Karai Kasang up hkang ai/ ra sharawng ai ngu ai hpe lang mayu nga ai (IHkawhkam labau 28:5) hta mu lu ai. Raitim, Shakawn kungdawn 145:11-13 hta, (shinggyim masha ni hpe shi a atsam bungli hte, Shi a mungdan hkung ai arawng sadang hpe chye na lu mu ga, na a mungdan a arawng sadang hpe, shanhte kajai gara nna, na a atsam rawng ai bungli hpe tsun dan na mu ai. Na a mungdan gaw htani htana agrin nga ai mundan rai nga ai rai nna, nang hkang ai ai ahkang gaw, prat mi hte prat mi dinggrin a nga nga lu ai) nga ai. Karai Kasang a uphkang ai gaw mungdan ntsa ting hte seng ai lam Jews ni a makam masham rai nga ai. Dai Karai a atsam hpe Israela amyu ni a ntsa hta jai lang nna jeyang dawdan na lam mung kam sham ma ai.

Dai majaw Karai wa ngu ai wa a uphkang ai hte je yang ai gaw Yeruslem ntsa de du wa na hpe kam ma ai. Shakawn kungdawn 99:1-2, (Yehowa gaw hkawhkam rai nga ai; Amyu baw ni hkrit gari nga mu ga: Hkerubin ntsa e shi a dung nga ai, Ginding aga awam nga u ga. Yehowa gaw Zi-un hta e kaba nga ai rai nna, Amyu baw shagu a ntsa e grau tsaw nga ai. Kaji 4, hta (Dingman ai tara tsawra ai hkawhkam a atsam hpe, Tara npawt hta nang tawn da nu ai; Nang gaw Yaku hta e tara dara ai hte ding man ai lam, shakawn nu ai, Kaji 8, hta (Anhte a Karai Kasang Yehowa e, Nang shanhte hpe htan ya mu ai. Shanhte a mara raw kau ya ai Karai Wa nang rai nga ti mung, Shan hte a bungli hte maren matai bai dawp mu ai) nga ai.

Karai Kasang a tingnyang Yeruslem Nawku Htingnu ntsa e tawn da nna dai gaw Chyoi pra nga ai. Zi-un bum ntsa e mung dai nawku htingnu hpe de da na rai nga ai, dai majaw Zi-un mung chyoipra nga ai bum rai nga ai. Karai Kasang a uphkang ai lam gaw rap ra nna dinghpring ai lam hta npawt da ai rai nga ai, mara raw ya na hte je yang na mung gapyawn nga ai. Dai hta shi a tara gaw langai hkrai hte nseng ai, amyu hku, wuhpung hku grau nna lachyum pru nga ai.

Karai Kasang a uphkang ai lam gaw Jews ni a ningbaw ningla ai hta lawm nga nna, Jews ni a ningbaw ningla ai mung ra lata ai hta nrai, htunghkring hte maren hkinjawng, hkawhkam hku nna uphkang ai hpe tsun mayu nga ai (monarchy),(Shakawn kungdawn 2:6,7). 2Samuela 7 hta, Davi gaw Karai Kasang a kasha, grau nna Sholamun gaw Karai Kasang a kasha majing, dai hku rai nga ai. Meshia ngu ai wa gaw Israela ni a hkawhkam, Davi a aru arat, Karai Kasang a kasha ngu ai hku sa wa nga ai. Dai gaw hkawhkam lu ai shani kaw nna Karai kasang a mungga dai hku sa wa ai lam rai nga ai. Samuela a prat hta hkawhkam hpe nra ai Karai wa nan rai nga ai, raitim hkawhkam lu ai hpang shi a kasha aru arat hku nna bai gawn sa wa nga ai hpe dum mai ai.

Israela amyu ngu ai gaw amyu baw shi lahkawng hpe gumhpawn nna tsun ai re. B.C 1000 grup yin hta Israela mungdan daw lahkawng byin mat sai (Smari hte Yuda) garan mat sai. B.C 800 ram hta dingdung daw gaw Asuri ni a npu hta bawngdung mat sai, dingda mungdaw mung Babylon a npu de B.C 600 ram hta shang mat sai. Dai aten hta Davi aru arat kawn gawn hkrat wa ai lam myit mada lam htum mat sanu ai. Daw lahkawng ngu na Karai Kasang a chyoipra ai htungnu Yeruslem prat hta gaw, shingran hku nna amyu baw hpan ni (12) rau kahkyin nga mayu ai raitim, maigan ni a npu e rai taw nga sai. Ndai lam hta Yesu gaw myithoi langai mi hku nna pru sa wa ai a shingdu e byin nga ai mabyin shingnip shingna ni rai nga ai.

Hkawhkam ngu ai ni gaw Karai Kasang a gawng malai mungkan ga ntsa rap ra ai hku yu lajang na matu re. Raitim shanhte a matu hpung reng na lam hpe sha lajang la wa ai a marang e, Sagu rem wa hte la kap nna Ezekea 34:2,4, (tinang hkum hpe sha bau ai Israela sagu rem ni gaw dingnye lu mu ga; sagu rem wa gaw sagu ni hpe bau mai ai nrai ni), nga nna myihtoi ga hta lawm wa ai. Ezekela 34:4 gaw Yesu nan la kap nna hkaw tsun ai myihtoi ga rai nga ai hpe mu lu ai. (gawngkya ai sagu ni hpe, nanhte n gun shaja ai, nrai; machyi hkrum ai sagu hpe, shamai ya ai nrai; nra daw ai sagu hpe ahkyen hkayawp ai nrai; masha gau mat wa ai sagu hpe hkan mawai la ai nrai; dam mat ai sagu hpe tam la ai nrai; nanhte gaw myit ja nna adip arip hte shanhte hpe reng myit dai), nga ai. Dai majaw sagu hte bai nam kaga ga di garan ginhka ai jeyang nhtoi du wa na lam myit mada masai rai nga ai. (Marku 8:27-33; 14:61-62; 15:1-5) hpe hti ya ga.

Shawng daw na Hkristan ni gaw ndai hpe shachyaw ya ai wa nga ra ma ai. Shachyaw dan dat ai hte gaw shanhte hkan nga ai tara, htoi nga ai myihtoi ga, myit mada nga ai simsa lam hte hkye la madu ngu ai wa gaw Yesu re, ngu ai hpe hkam la masai law. Daniela 2:24-45 hpe hpaw hti yu u, Karai Kasang gaw mungkan ga na hkawhkam ni hpe shakrip kau na, raitim Meshia hpe myit mada ai lam nlawm ai, ngu ai lam ni hpe myit yu lu na matu n gun jaw baw nu jahkraw dat ai hpe manam pyaw asau chya, shanhpyi ni hpe ju dup sha nna myit aru yu ga ngu ga saw dat ai law......

http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/7675927.stm

Labau Hta Mu Lu Ai Yesu ( V )

DAW ( V)

Yeruslem hta jahtum hpungdim sai:

A.D30 ning ram e Yuda mungdaw up ai Roma mung gyi Ponti Pilat a ten hta Yeruslem mare shinggan kaw Yesu hpe sat kau sai ngu ai hpe kadai mung ningdang nlu ai labau mabyin rai nga ai. Shut hpyit mara a majaw si hkam ai re ngu ai hpe gaw hpung kata hta tsun na yak nga ai. Katsing galang hpe jen sat kau ai amu hta loi ai hkam sha lam nrai nga ai hta n ga, shinggyim lai mung nrai nga ai nga ma ai.

Roma ni gaw Asuya hpe gumlu gumlang jang ndai hku sat chye ai htunghkring lang ma ai. Hpa majaw ta? Roma hpe gumlau ai shanglawt hpung mati zawn tu nna ngwi pyaw rap ra hkra up hkang na yak ai majaw shagri brep hkra madun dan ai mara jeyang lam rai nna, ngam ai masha ni hpe shagri shabrep ya ai kasi rai nga malu ai. Mung masha ni law law hpe mung sa yu la shangun ngun rai ma ai. Roma tara tawt lai ai ni, shanhte hpe sharun jahten ai ni hpe jaw ai tara re. Yesu gaw gara tara mung nshut ai nga ai. Raitim, Pilat hte hkin jawng kaba ni gaw Yesu hpe mara kaba (3) shagun mu ai.

1) Nawku htingnu hte seng ai mara
2) Yuda ni a hkawhkam ngu ai hpe yin la ai mara
3) Karai Kasang a kasha rai nngai, ngu yin la ai mara ni hpe madung tawn je yang hkrum wu ai.

Yuda ni a Hkawhkam
Dai majaw shi hpe jen da ai Udang hta 'Yuda ni a hkawhkam' (Marku 14:26) hpe ka shakap shangun sai. Meshia gaw hkawhkam hku du sa na ngu ai hpe na da ai hte maren, hkawhkam ngu ai wa raitim Meshia rai na; Meshia nga tim hkawhkam rai na re ngu ai wa hpe u yup madoi ai zawn galoi mung yu madat nga ma ai. Yesu tara hkaw hkawm ai ten hta shi hkum nan Meshia rai nngai nga ntsun tim, Karai Kasang a mungdan hte seng ai hpe hkaw tsun dan yang, na la ai ni a myit hta Meshia ngu ai hku sha hkam la nga ma ai. Pilat wa mung, shalai wa ai poi aten hta shawa hpe lawan ladan galaw dan mayu ai lam mung nga nga lu ai. Shalai wa ai poi ten hta Yeruslem e shawoi na hta masha htam (4) grau law ai majaw mung rai nga ai.

Nawku Htingnu
Marku laika hta madun dan da ai hte maren, Yeruslem Nawku htingnu hte seng ai lam mung mara kaba hku byin nga ai. Marku 11:15 hta, Yesu Nawku htingnu de shang nna dai yang e dut mari, galai nga ai ni hpe shaden kau ai lam tsun ai. Ndai kaw Yesu gaw myihtoi Esaia hte Yeramia a ga 'Yehowa a nta gaw akyu hpyi nga ai shara' rai ra ai, ngu ai hpe shadik mayu wu ai ngu mu lu ai (Marku 11:17). Marku a shaleng ai ndai hpe ung ang shangun ai daw nga ai. Nawku htingnu hta hpaga ga na shara nga na i? nding nman ai hku galai ai gaw dut ai wa hte mari ai wa a lapran nteng nman ai kade daram nga ai kun, Jep ai tara kanu (10) hta sumla hpe hkum nawku ngu ai hpe gumhpraw deng ga ni hta Herod a sumla kap ai majaw kun? tara maigan ni sa galai ai ngu ga, dai gaw nawku htingnu a shinggan de she rai nga ai, ngu ai hpe nhtang yu ai shaloi gaw, myihtoi Zahkari hkaw tsun ai hta Yeruslem gaw san seng chyoipra ai shara rai nna shawa num n galaw ai hte hpaga n ga ai majaw Karai Kasang hta san seng nga uga, ngu ai hpe Yesu gaw nawku htingnu hpe shachyoi shapra mayu ai myit hpring chyat nga ai majaw mung byin wa ai rai na sai. Yesu a lai kyang ni gaw myi htoi ni tsun da ai ga ni hpe lachyum shapraw mayu nga ai. Myihtoi ni gaw sumla hkrang ni hpe sharun jahten ai galaw ma ai, Yesu gaw Herod a sumla kap ai gumhpraw ni hpe galai ai nawku htingnu hpe run galang kau mayu wu ai. Dai majaw (Mrku 13:2; Mahte 24:2; Luka 21:6) ni gaw nawku htingnu hpe wut tawng langai mi a ntsa langai mi n mara hkra di shaza kau mayu ai nga tsun ai. Raitim, Yawhan laika hta dai hku nrai, ndai nawku htingnu hpe masum ya hta ngai bai galaw na, ngu ai lawm pru wa ai (Yawhan 2:19) dai hpe Yesu si ai kaw na bai hkrung rawt na hpe tsun ai re ngu nna (Yawhan 2:21)shaleng da wu ai.

Marku laika hta bai tsun ai gaw, hkin jawng ni a man e Yesu n tara ai lam sakse hkam na kadai nnga ai hta n ga, shut ai mara nmu ai ten hta nkau mi tsun ai gaw 'ndai wa gaw lata hte galaw ai nawku htingnu hpe run kau nna masum ya laman e lata hte n galaw ai nawku htingnu mung galaw na nga ai rai lu ai' ngu sakse hkam ya ai ni nga ai lam ka da ai (Marku 14:55-58). Mahte mung daw myi shalawm nna ka da ai gaw, 'ndai wa gaw Karai Kasang a nawku htingnu hpe run kau nna masum ya na laman e dai hpe bai de lu na' nga nna tsun ai, nga ai (Mahte 26:61).

Nawku htingnu hte seng ai hpe gaw myihtoi Esaia hte Yeramia a myihtoi ga ni re lam mu lu ai (Yer 7:1-15). Myithoi Yeremia mung nawku htingnu hte seng nna htawn tsun ngut jang, hkin jawng ni hte mung masha ni shi hpe rim la nna nang teng teng si lu na ndai, ngu mu ai hte maren, Yesu gaw ndai nawku htingnu hte seng nna manghkang byin sai hte rau, shi si na hpe atsawm sha dum chye da sanu ai (Yer 26:7). AD 63 ning hta mung Yesu zawn paw pru nna masha langai mi Yeruslem mare hpe ari hkrum na lam marawn tsun wu ai, dai gaw Yuda masha ni Roma hpe gumlang na shawng shaning rai nna, dai wa hpe mung rim la nna adup ajin zingri dat mu ai. Sat kau na bai hkan tam yang hprawng makoi mat nna Yesu zawn nsi hkam wu ai, hpang jahtum Roma hte rawt malan hpung gasat ai kaw si mat sai.

Yesu a nawku htingnu mang hkang gaw Yeremia 7 hte matut nga ai lam asan sha mu lu ai. Yeremia 7:5-7 gaw Yesu hkan galaw ai magam bungli a madung rai nga lu ai. Marku 7 hta Yesu mung htunghkring hte nawku htingnu hta lang ai htunglai ni hpe dinglun wu ai. Nawku htingnu gaw Karai Kasang kaw akyu hpyi ai nre sha dai kaw nga nna masha hpe hpya lu hpya sha ai masu magaw ni nga ai shara byin wa ai hpe Yesu kachyi mung nra ai (Marku12:40). Hpung sara ni nga mu nga mai na matu gai da jahkrai ni alu bang ra ai hpe mu wu ai. Dai majaw gai da jan a alu bang ai hpe Yesu gaw sape ni e tsun dan nga ai (Marku 12:43-44). Nawku jawng na ni gaw ntaw ntsang lu lu sha sha rai nga ai majaw, alu jaw tim gai da jan bang ya ai gaw yawng hta manu dan ai ngu ai lam rai nga lu ai law.

Labau Hta Mu Lu Ai Yesu (IV)

DAW IV.

Yesu a ma Kaji daw:

Tsa ban lahkawng hta ka da ai hku nga yang Yesu a shangai wa ai labau gaw grai hkrak ai lam nmu lu ai. Yaku hte Htawma yan a laika hpe yu yang, Htawma gaw tsawm mara mi sawn tawt ai masa ni lawm nga ai. Mahte hte Luka laika(Mahte 1-2, Luka 1-2), gaw Karai masa hku yu yang grai nam nak rawng nga ai. Mahte laika gaw Moshe kaw nna Yesu a prat du hkra na lam hpe daw hte daw gran dingyan dan nga ai. Luka gaw shi a ningmu hte Karai masa myi jut hku nna shagreng jahtuk da nga ai. Kabu Gara Shiga laika ni hpe yu jahproi dingdaw dat ai shaloi gaw Yesu a ma prat mabyin ni hpe aloi sha mu mada na lam ni mung mu lu ai. Mahte hte Luka gaw Yesu hpe Bethlehem kaw shangai nna Nazaret mare e kung kaba wa ai hku mu lu nga ai. Raitim, Mahte a ningmu madung gaw Yesu Yeruslem kaw shangai ai hte, Yeruslem kaw nga nna, Egutu (Egypt) de Herod sat na nga ai majaw aten na na mung hprawng makoi nga ai hku ka da ai. Herod si ai hpang mung, shi a kasha Archelaus bai up nga sai majaw lamu kasa gaw Yawsep hpe garai n ginhtang wa na matu shiga shana da sai. Nazaret mare kaw nta nga ai ngu ga, Luka laika hku gaw Yeruslem e Kehta hkawhkam Agustu (Augustus) kaw yup tung jahpan bang na matu sa ai kaw manam na shara pyi nnga nna dumsu wulawng hta manam nga yang shangai wa ai. Dai hpang Nazaret mare de bai wa ai. Matsat ya hta Yeruslem de bai sa nna, Simun a lata e dai daw lakmat la chyeju shakawn la ngut jang Nazaret mare de bai wa ma ai.

Mahte gaw shangai ai hte ma ni hpe sat wa ai majaw Yeruslem kaw nmai nga sai hte Egutu mung de hprawng yen nga ra ai. Luka laika hku nna gaw Nazaret de she wa nga ai nga ai majaw, Mahte a labau hte Luka a labau mung shingram la na yak nga ai. Luka laika ka ai wa hku nna Yesu gaw Davi a aru arat hku gawn nna Bethlehem {Davi a shangai mare] kaw shangai shangun ai lam rai nga ai. Yawhan laika ka ai wa gaw Yesu gara kaw shangai na lam hpe shi nchye wu ai. Hkye la na Madu Meshia gaw Yeruslem kaw shangai wa na re ngu ai hku myit mada wu ai. Raitim Yesu gaw Betlehem kaw hangai wa sai nga ai. Ginchyum dat yu ai shaloi, Mahte hte Luka hku nna gaw Yesu hpe Herod a ladaw e shangai ai gaw mu jut bung ma ai. Nazaret mare kaw kaba wa ai mung mu jut bung ai ngu ga, Mari ngu ai num hta la hte n kanawn ai Chyoipra ai Wnyihte hte na-um na sin rai shangai wa ai lam hpe mung hkam la ma ai. Raitim labau hku yu yang Chyoipra ai Wenyi hte shangai wa ai hpe ningdang kalang di na lam nmu lu ai.

Ma kaji prat:

Yesu a ma prat hpe kadai mung nchye lu nga ai. Luka hku nna gaw asak (12) ning hta lak mi alai rai sara ni hte salang ni rau tsun dang rang hkat ai lam rawng ai. Josephus ka da ai hta gaw "ngai asak 14 ning daram hta, ngai sharin la ai tsawra myit hte jep ai tara ni hte seng ai lam hpe hkin jawng kaba ni hte masha kaba ni gaw ngai hpe sa chyam yu ma ai, tara hte seng ai hpe mung ngai chye na ai daram hte lu tsun shaga kau da ai" nga ai ka da ai. (Life 2).

Yesu hte Hkalup sara Yawhan:

Marku laika hta Yawdan hka kau nam mali ni hta Yawhan ngu ai wa jahtau marawn let hka hta tinang myit malai hkalup hkam la na lam hkaw tsun hkawm ai ten e, Yesu mung Yawhan a lata hta myit malai hkalup hkam la sai (Yawhan 1:4-5).
Hkristan prat nnan hta mung tinang a yubak mara matu myit malai ai hkalup hkam lam hpe Hkristan ni matut galaw mat wa sai, nga ai. Yawhan gaw myihtoi langai hku nna hkaw tsun shadum jahprang let masha law law hpe myit gang ya lu ai majaw hka hta hkalup hkam la ai ni law law re nga ai. Yawhan laika Q hkrang hku nna mu lu ai gaw tsa ban jahku B.C na Myihtoi Elia gaw AHab hkawhkam hte shi a madu jan Yezebela hpe sumla kadawng nawku ai kaw na myit malai ra ai ngu hkaw ai ga hpe mung, Malahki a ga manaw hpe mung shi lang nga ai. Madu a ninghtoi ngu ai ga hpe gaw dawdan je yang na nhtoi hpe ngu mayu nga ai. Yawhan gaw yubak n kap ai wa zawn shadik nna ndai tara hpe hkaw dan nga ai ( Marku 1:6, IIHkawhkam 1:8, Malahki 4:5-6).

Yawhan zawn hkaw tsun ai hta shi hkrai nrai, kaga ni marai masum mung naw nga ma ai. Roma ni up hkang nga ai ten (44-46) Theodus hte shi a hpang hkan ai hpung ni mung Yawdan hka kau de sa nna ga shaka sa la let Yawshu ni galaw dan ai hku hkan galaw ma sai. Kade nna ai rim hkrum nna sat kau sai(Yoshu 3; Pru 14). Nau wa nna yang Egutu mung na Israela masha langai (mying ntsun) myihtoi hku nna Yeruslem sinpraw maga na tsanlun bum hta wa nga nna Yeruslem mare de shang na matu mare bunghku ni galau daw mat na hpe myit mada let (Yoshu 6) na zawn galaw lai wa yu sai. Dai zawn sha Samari amyu masha langai mung (30 BC) grup yin hta masha hpung mi hpe woi nna Gezerim bum mayan hkan gahkrang hkawm let Karai Kasang a myit mang lam ni gaw Samari nawku htingnu hta dan pru wa na lam myit mada let la nga ma ai. Raitim, Roma uphkang masha ni n masat ai hta n ga, 26 BC ram hta shanhte hpe atsai awai shazim kau manu ai.

Ndai zawn re ai myihtoi ni byin pru wa shagu gaw, Roma asuya ni htang n kaba ai hta n ga, lawan wan shazim kau mayu nga ma ai. Nam mali kaw hpang ai myihtoi hta Hkalup sara Yawhan mung bai paw pru wa sai. Pru mat wa ai laika hku nga yang Egutu kaw na pru wa yang Sina nam mali de, Karai Kasang kaw na ga shaka laika (Tara kanu 10) lu la ai mung bum ntsa kaw, ngu ai mabyin ni gaw Karai Kasang a shingran hte Wenyi gaw Israela amyu a ntsa nam mali kaw sha madun ai lam labau ginshi nga nga malu ai. Tsaban 8 hta mung myihtoi Hosea gaw 'Israela amyu hpe nam mali de Karai Kasang shaga ai lam hta jasan jaseng la mayu ai, makawp maga shachyoi shapra la mayu ai' lam nga ai majaw re nga nna myihtoi ga hte tsun da ai nga ai.

Josephus hte Kabu Gara Shiga laika ni tsun ai gaw, Yawhan hpe Herod Antipa a maw lanyet hte sat hkrum ai re lam shaleng da ma ai (Marku 6:14-29; Ant 18.116-119).
Herodia hte hkungran na lam hta Karai Kasang a tara hte nhtan shai ai ngu Hkalup sara Yawhan tsun ai majaw myit machyi dum nna sat ai lam rai nga ai mung nga ai. Herod a maga hku bai yu ai shaloi, Yawhan kaw shawa masha ni kanawng nang mat wa ai hpe mu jang shi hta shingkang shingwang yawm mat wa na hpe nra sharawng ai lam mung nga nga lu ai.

Jews amyu masha ni a matu hka hte kashin jasan ai ngu ai gaw htunghkring hta mung manu dan ai jasan jaseng lam rai nga malu ai. Nta kata shang yang lagaw shin ra ai htung mung lu nga ma ai. Dai majaw yubak hpe kashin kau ai myit mang lam mung ra nga malu ai. Yawhan gaw ndai myit mang lam hta Karai masa hte hkrup chya di dat lu ai majaw shawa masha ni grai chye na hkawn hkrang mat ai hte shi a hpang hkan na n yak dum ma ai. Yubak hpe kashin kau ya sai, ngu ai daram hkam pyaw ai shanhte a matu nnga sai. Dawdan je yang ai kaw na lawt na lam rai nna Yesu mung yubak n kap ai wa re, hpa majaw nga yang hkalup hkam ngut ai hte matut manoi Sasana amu hta shang tsap mat sai (Hebre 4:15).

Yesu a hkalup la ai gaw shi a dawdan ai madung rai yang she rai na, dai aten hta wuhpung hte nga ai htung lu ma ai majaw shi a hpang hkan ni a myit mada lam shatsup ai mung rai yang rai na re. Mahte laika gaw Marku kaw na she htawt ka da ai raitim, Yawhan gaw Yesu hpe tsun ai, 'ngai madaw nang kaw she hkam la ra ai ngu yang, ya dai shabyin ya e' ngu nna hpyi tsun wu ai, nga ai. Ndai ga gaw Kabu Gara Shiga laika gara kaw mung nrawng ai, Mahte kaw sha rawng ai ga manaw rai lu ai. Luka hku nna gaw 'masha nlang hkam la ai kaw Yesu mung sa hkam la ai' nga ai. Yawhan hta ka da ai hku nga yang, Yesu hte Yawhan a lapran ung ang hpa byin ai (Yawhan 3:20) ngu ai lam ni hpe aru yu lu let, Daw V hpe ala nga ga.

(Tinang a makam nbung ai hpe masha kaga hte joi shinglet zawn nbyin uga law)

Labau Hta Mu Lu Ai Yesu (III)

DAW III

Yesu a ntsa mu ai Josephus a Ningmu:

Josephus gaw Hkrsitan nre, raitim lawu na hku nna ka matsing da ai hpe mu lu ai.

Yesu ngu ai paw pru ai. Hpaji grai rawng ai. Masha hku sha gaw rai nga ai. Grai lak lai nna mying pru ai hte, tengman ai hpe ra marit ai ni gaw sara ngu shaga na shi hta myit dik nga ma ai. Jews ni hte Greek ni a lapran nshan lahkawng dai ai nhtu zawn gara de mung maren chye kanawn mazum wu ai.

Meshia kun: Shi hpe yu ra sharawng ai ni a jaw e shi si na dawdan lam hpe Roma du Pilat wa nan dawdan ya sai. Raitim, masum ya din jang bai du sa nna hkum shadan dan ai hte, shi a hpang hkan nang ai Hkristan ni gaw si tim bai hkrung rawt na re ngu tsun da ai lam hpe kam sham wa ma ai(Ant 18:63-64; Meier).

Josephus ka da ai hku nga yang, Yesu gaw sara langai re, raitim kadai nbyin yu ai lam ni hte kadai n galaw yu ai lam ni hpe lak mi alai madun dan sai majaw Josephus shadu ai gaw, Yesu a hpang hkan ai mai gan masha nkau mi ndai lam hpe ra sharawng nna hpang daw de Hkristan ngu ai shamu shamawt hpung byin wa sai hku mu wu ai.
Lam langai mi gaw Yesu a kanau Yaku wa mung kahpu Yesu hpe 'Hkrsitu' ngu nna shaga ai nga nna Ananus hkun jawng kaba wa ka da ai, nga ai.(Ant 20.197).

Masat gring ai machye machyang:

Kabu Gara Shiga laika a shingdu e mai byin ai hte n mai byin ai labau lasang ni ai hpe Yesu a masat gring ai machye machyang hta hkan nna myit yu ra ai daw ni mung nga ai.

Yesu a lam kadun ai hku mu lu ai hta: Murphy (pp 336-337)

1. B.C 4 grup yin, Herod The Great wa si ni mahka e shangai wa sai.
2. Galile ginwang, Nazaret mare kaw shi a ma prat, shabrang prat hta nga sai.
3. Hkalup sara Yawhan a lata hta hkalup hkam la ai.
4. Galile ginwang kaw tara hkaw let machyi masha ni hpe mung shamai ai.
5. Manang marai 12 hpe woi nna, dai ni hpe Sape ni ngu shamying wu ai.
6. Myo mare shinggan na mare kaji ni hkan hkaw hkawm ai.
7. Israela amyu masha ni hpe sha-ang nna madung hkaw ai.
8. Karai Kasang a mungdan hte seng ai hpe hkaw tsun hkawm ai.
9. Asak (30) ning hta shalai wa ai poi lawm na matu Yeruslem de yu sa ai.
10. Yeruslem mare a nawku htingnu na ni hte grup yin hta manghkang shabyin sai.
11. Shi a sape ni hte hpang jahtum lu sha poi hpe mung galaw ai.
12. Jew makam masham ningbaw ni e rim nna gasan san hkrum ai.
13. Roma mung gyi Pontu Pilat wa e ahkang jaw nna Yeruslem shinggan kaw sat kau ai.
14. Yesu a hpang hkan ni shawng nnan e hprawng makoi yen mat ma ai.
15. Yesu si ai hpang teng sha bai myit aru yu yang lak lai ai wa re ngu mu masai.
16. Mu ai mabyin ni hpe yu nna shi bai sa du let mungdan gaw de na re ngu kam ma ai.
17. Yesu bai du wa na hpe ala na matu shanhte bai mahkawng nna kaga ni hpe mung tsun hkai shana let 'Meshia bai du na' ngu tsun gara hkawm ma ai.

Dai zawn shamu shamawt hkawm ai ni hpe zingri nna sat ai lam byin pru wa ai.
(Gal 1:13;22; Philipi 3:6). Ndai zingri lam galaw ai ten hta Pawlu a Roma magam gun ladaw htum wa maga ten mung rai nga lu ai.( IIKor 11:24-29; Gal 5:11; 6:12; Mahte 23:34; 10:17). Mahte laika hku nna yu yang mung Yesu gaw B.C 4 hta shangai wa sai. Dai gaw Herod hkawhkam (40-4 B.C) aten e rai nga ai.

Nazaret mare kaw kaba wa ai: Hebre ni a chyum laika hta Nazaret ngu ai hpe nmu lu ai hta n ga, Josephus a laika hta mung nrawng ai. Hkalup sara Yawhan a lata hta hkalup hkam la ai lam hpe mung Marku, Yawhan hte Q hkrang hta mu lu ai. Galile ginwang ni hta sharin achyin hkaw tsun shamai shatsai hkawm ai lam hte seng nna gaw, Marku, Yawhan hte Q, M, L, ni hku nna ka da nga ai. Marai 12 hpe woi hkawm nna Sape ni ngu shamying ai hpe gaw nyet na gamung nrawng na daram yawng hta lawm nga ai. Marku, Yawhan hte Q, Pawlu, ni hku nna mung shadan shadawng da ai. Galile ginwang hkan na mare kahtawng ni hkan sharin achyin hkawm ai lam hpe mu lu ai, raitim mare kaba ngu na langai mi de mung nshang hkawm ai. Kapenaum (Galile nawng makau) gaw loi mi kaba ai mare re, dai mare gaw shi a daju shatai ai shara rai nga lu ai.

Galile ginwang a mare daju rai nga ai Sepphoris gaw Nazaret kaw nna mile 4 sha gang ai. Helini ni nga mahkawng ai shara rai nna nsa ai kun? dai mare hta shang hkaw tsun ai lam nmu lu ai. Yesu gaw maigan masha ni hte loi li kasawt ai lam gaw nga ai, ga jarit hkan du hkawm ai, raitim Yesu dai ni hte hpa galaw ai, hpa tsun shaga ai lam nmu lu ai. Yesu gaw Israela amyu hpe madung dat ai hpe sha mu lu ai.

Karai Kasang a mungdan hkaw tsun ai lam: Ndai gaw htunghkring ngu na daram Karai Kasang a mungdan hpe moi kaw na atsun nga ai ga ni rai nga malu ai. Asak (30) aten ladaw hta Yeruslem mare de shalai wa ai poi sa shang lawm ai lam hta, Marku hte Yawhan gaw shi a si hkam na aten ladaw gu wa sai hpe shadik shatup ai hku nna atsawm sha chye na ai hku ka da nga ai. Yesu a hkam mana ra ai daw hpe yu dat yang, hpang jahtum shana lu sha sha ai lam, rim hkrum ai lam, Yeruslem up ai ni e si na ari jahkrum ai lam, hpang hkan ai Sape ni dumbri dumbra rai mat ai lam, Yesu si ai hpang Sape ni gaw shi hpe bai myit mada nga ai lam ni nga nga ai. Ndai myit mada ala nga ai ni a mabyin gaw Jew amyu ni hpe myit kabrawng shangun ai lam ni mung byin lai wa sai rai nga ai law.


Daw IV hpe Kaji daw na lam hte bai matut na.

Labau Hta Mu Lu Ai Yesu (II)

DAW II

Yesu a Labau Hpe Sawk Bram Yu Na Lam

1906 ning hta Albert Schweizer ka ai 'Labau a Yesu' nga ai laika buk hta hkan nna Labau sara ni myit lawm hpang wa masai rai nga ai. 1776 ning hta mung H.S Reimerus wa mung ka da yu sai. Tsa ban 19th hta gaw Hkristu masa hte Chyum laika masa sagawn ai ni, Yesu gaw hkum hkrang hku nna anhte hte bung ai re majaw kawa zawn, kahpu ba zawn rai nga ai. Dai majaw anhte a lam hpe sawk sagawn mai ai zawn Yesu a lam hpe mung hkrawk yu mai ai ngu nna myit lu wa sai.

Raitim, lahta na laika ka sara yan a mu mada ai lam ni gaw shada da nbung hkat ai lam mung nga ma ai. Dai majaw Karl Barth hte Rudolf Bultmann yan a Karai masa mung mu mada ai nbung ai daw ni nga wa ai. Bultmann a jawng ma Ernst Kasemann gaw 1953 ning hta Yesu a labau sawk ai ni hku nna gaw, Yesu a sak hkrung lam hpe nka yang mai ai lam ra sharawng wu ai. Yesu a sak hkrung lam hpe gaw Hpung hku nna sha ka yang hkrak ai nga ai. Ndai lam ni law law lang bawng yu nna galaw ai raitim, yawng mayawng hte rau sha myit hkrum sai, galaw saga ngu ntsun gwi ai hkrai rai ma ai.

Ningpawt Nhpang:

Chyum laika hta Kabu Gara Shiga Laika gaw Yesu a Labau hpe sawk yu lu na npawt nhpang rai nga ai. Marku Laika gaw yawng a shawng e ka da ai Kabu Gara shiga laika rai nna, Mahte hte Luka yan gaw Marku laika hta shamyet nna bai ka da sai re. Dai hta Mahte hte Luka laika hpe jahkrum shatsup ai hta Q laika hkrang mung lawm nang nga ai ngu ai hpe mu lu ai. Q laika hkrang ngu ai hta M hte L ga shaga hkrang ni lawm ai hpe mu lu ai. Dai majaw Marku laika hte Q,M,L (Mahte hte Luka malai) hpe yu nna she tam sawn yu ra nga sai. Kabu Gara Shiga laika masum hpe shamyet shanat nna myit yu ai shaloi Q,M,L mabyin gaw shapraw ai ga nsen hte lai masa ni shai taw nga ai hku ka bang da nga ai. Yawng hpe jahproi yu dat ai shaloi gaw ga si ga hkum ni sung tang nbung taw nga ai. Yawhan laika hta gaw grau nna mu lu ai. Kam na yak ai hta Yesu a mabyin gaw Yawhan laika hta madung na i? ngam ai kabu gara shiga laika masum hta madung na i? ngu ai lam byin wa ai.

Yawhan laika hta Yesu gaw shi nan Karai Kasang re ai lam, loi hkring rai jang Karai Kasang a kasha re lam, Meshia re lam, mungkan a ninghtoi re ngu ai ga ni lawm ai. Kabu gara shiga laika rai nga ai Mahte, Marku hte Luka hta ndai lam ni tam yak nga ai. Karai Kasang a mungdan hpe grau nna tsun shaleng ai hpe sha grau nna shadan shadawng mayu nga ai. Dai majaw Yawhan laika a hkrang hpe yu nna Yesu a lam hpe labau hta hkrawk tam yu na lam pru wa ai.

Kasa Pawlu a shagun laika ni mung Yesu a labau sawk yu ra na lam hpe n gun jaw ai zawn rai nga ai. (Galati 4:4) jep ai tara npu na ni hpe shaw la na wa, (Philipi 2:8) si ai du hkra madat mara ai masha kasha, (IKor15:3-8) chyum laika ni tsun da ai hte maren si ai kaw na hkrung rawt wa sai, (IKor 7:10-11) Madu tsun ai dinghku la hte num gaw nhka uga, (Galati 1:19) kanau Yaku mung dai kaw nga nga ai, (IKor 11:23-25) ap kau na hkum hkrang a malai muk garan nna lu sha poi galaw sai lam ni gaw Yesu a i lam ni hpe tsun bang da nga ai. Chyum laika hku n shalawm da ai Petru hte Htawma a kabu gara shiga laika yan mung Yesu a labau gawn yu na gin jang pru wa sai. Ndai laika yan hta mung Kabu Gara shiga laika ni kaw rawng ai hta jan ai gaw nlawm ai, raitim Gnostic (machye machyang hta shamyet ai mu mada lam (AD 2 grup yin ka ai Yesu a lam) re majaw chyum laika hta nbang da nga ai.

Yesu gaw Roma Asuya a lata e si hkrum sai lam gaw koi yen nmai ai labau lunghkrung rai nga ai. Dai aten ni hta Parlistina mung na Jew masha law law wa Roma a lata e si ari hkrum sha ai ten mung rai nga ai. Josephus tsun da ai hta, Yesu shangai ai ladaw hta mung ma ni hkying hku si sai hte, Yesu hpe nan jen sat ai shaloi shi a pai hkra jen da ai yan mung Jew rai nga ma ai nga ai. Raitim, Roma mung du Pilate wa nan si ari jahkrat hkra byin ra ai gaw Yesu sha lawm ai lam mung yu maya lam nre hpe mu lu nga ai.

Rai yang, Hkristan hpung a shingdu shinggan de Jew mi rai rai, Yuda mi rai yang rai ndai mabyin ni hpe wa kadai mung nchye nna ai lam byin taw nga ai. Tsa ban 2 na Roma labau ka ai Tacitus hte Suetonius yan a laika hta Yesu a lam kadun kadaw shalawm da ma ai. Asia jahtum maga de up ai Roma Asuya ni a lam hpe Pliny the Younger ka ai hta tsa ban lahkawng na Hkristan ngu ai ni a lam lawm ai. Shi ka ai hta "shani shagu mahkawn mangoi hte Yesu ngu ai hpe Karai hku shakawn kundawn" ma ai lam lawm ai. Raitim Yesu a lam kadun kadaw pyi nka shalawm da ai. Rabinic ngu ai tara hkaw ai sara ni a laika hta mung AD 200 kaw nna she ka da ai hta n ga, Yesu a lam mi nka da ma ai. AD 400 hte 600 kaw ka ai Talmuds kaw mung n rawng ai majaw Yesu hpe labau hta tam la na gaw yi hku sum pum kaw hpri sharaw nlawm ai samyit tam yak ai daram yak nga ai, nga tsun anyam jin ai hpang she lam kaga hku bai sawk tam yu ra nga masai.

Matut na:- Yosephus (Josephus) tsun da ai lam:

Labau Hta Mu Lu Ai Yesu (I)

DAW I

Ga Hpaw

Kabu Gara Shiga Laika Ni Tsun Ai:

Labau ninghkring ni mi rai yang rai, kam sham ai Hkristan masha mi rai yang rai Kabu Gara Shiga Laika ni hta tsun da ai lam yawng kaja wa teng ai hkrai rai ni? ngu nna sawk yu na lam ni nga ai. Chyum laika kaw ka da ai n kau mi hpe yu nna labau lasang hte shingdaw yu na lam ni mung nga ai. Kam sham ai hku nna yu yang chyawm gaw nau wa mi yak hkak ai lam nnga na re. Yesu gaw Jew masha rai nna Meshia ngu ai 'hkye la madu' or Karai Kasang nan mungkan ga de yu sa ai ngu yang, aga! dai gaw galoi wa rai ta? hpa ni tsun nna galaw kau da sata? kadai mung she chye mayu le nrai i? Chyum Laika langai mi hku nna gaw yawng mayawng hpe akri akrai dum hprut dan mat ai nlawm hkra gaw jahkrum ka da sai wa, labau ka ai sara ni mung maga mi hku nna jahkum shatsup lawm na gin jang tam yu ra sai lit lu nga ma ai.

Yuda ni a makam masham lam gaw labau hku mung grin ngang ai lam nga ai zawn, majoi myit lu ai hpe sawn sumru da ai sha nre hpe mung hkam la sai rai nga ai. Ndai prat hta gaw 'research' ngu ai ga wa manu rawt tsaw wa sai majaw, tsun da sai hpe bai kahtap bram sawk yu na ga kata, hka kata, lungrawk lungpu lup sung hku nngam hkra tam bram chyam shadawn dinglik sawk yu taw sai prat mung re hpe kadai nnyet lu nga ai.

Makam Masham hte Labau:

Labau hta mu lu ai Yesu ngu dat yang kam sham nga ai ni nkau mi a matu myit hta kapum kapam nga nhkam sha u ga shawng tau hkrau shana lajin da mayu ai. Tengman ai labau gaw Karai masa a matu hkrang nnan langai rai nga ai. Nteng ai labau gaw masha hpe yawn hpa shabyin ai. Labau sara wa gaw Yesu a lam chye lu na matu Chyum laika hte tam yang, nawku hpung a sharin ai kata na shingnip shingna ni hte sha dang rang hkat nna kre na lam nga ai. Masha nkau mi gaw Yesu hpe chyum laika hte tam yu ma ai. Nkau mi gaw labau sawk yu nna tam yu ma ai. Nga lai wa sai, hpa galaw ai, gara hku sharin shaga ai lam ni hpe Karai masa hku gaw hkrak sawk tam da sai.

Yesu hpe Roma mung gyi Pontupilat gaw Wudang hta Yeruslem mare shinggan na kawng kaw jen noi sat kau sai teng a ni? A.D 30 ning hkan re ai nga ai le. Yesu shi si ra ai gaw anhte shinggyim masha ni a yubak mara a majaw re nga ai, teng ai i? Gara hku htai na kun. Aten hte shara, Roma mung gyi kadai wa re, shanhte gaw asuya she re hpa baw mara hte wa noi jen sat ai, Yesu si ai hpe mu ai ni a ningmu ni grau nna Sape ni, Yesu a hpyen tai ai ni, shawa masha ni, Yesu shi si na lam hpe gara hku shaleng dan da ai lam ni hpe na lu na lam nga ai. Raitim, Yesu si ra ai gaw anhte a yubak a matu mara re ngu tsun ai shaloi gaw, dai masha ni nchye na mat ai. Dai prat ladaw hta hpaji chye nga sai, bawngri nga sai she re majaw labau lasang ni akri akroi gawn matsing ka da nga sai ten mung rai nga ai.Rai timung ndai lam ni hpe Karai masa ka lajang ai ni yawng hkra htai da sai majaw san ai ga san ni hpe nawku hpung kata maga sha rai htai nna shinggan hku nmai yu lawm taw nga ai majaw, chyum hpaji ninghkring ni hte labau hpaji ninghkring ni ta gin dun nna, myit sawn hpaji sara ni hte rau ndai lam hpe ru hte brawng pawt hte nawng di gawn hkrawk yu sai, ngu ai hpe ga hpaw hku nna tang madun dat nngai law.

oooooooooooooooooooooooo