Labau Hta Mu Lu Ai Yesu (II)

DAW II

Yesu a Labau Hpe Sawk Bram Yu Na Lam

1906 ning hta Albert Schweizer ka ai 'Labau a Yesu' nga ai laika buk hta hkan nna Labau sara ni myit lawm hpang wa masai rai nga ai. 1776 ning hta mung H.S Reimerus wa mung ka da yu sai. Tsa ban 19th hta gaw Hkristu masa hte Chyum laika masa sagawn ai ni, Yesu gaw hkum hkrang hku nna anhte hte bung ai re majaw kawa zawn, kahpu ba zawn rai nga ai. Dai majaw anhte a lam hpe sawk sagawn mai ai zawn Yesu a lam hpe mung hkrawk yu mai ai ngu nna myit lu wa sai.

Raitim, lahta na laika ka sara yan a mu mada ai lam ni gaw shada da nbung hkat ai lam mung nga ma ai. Dai majaw Karl Barth hte Rudolf Bultmann yan a Karai masa mung mu mada ai nbung ai daw ni nga wa ai. Bultmann a jawng ma Ernst Kasemann gaw 1953 ning hta Yesu a labau sawk ai ni hku nna gaw, Yesu a sak hkrung lam hpe nka yang mai ai lam ra sharawng wu ai. Yesu a sak hkrung lam hpe gaw Hpung hku nna sha ka yang hkrak ai nga ai. Ndai lam ni law law lang bawng yu nna galaw ai raitim, yawng mayawng hte rau sha myit hkrum sai, galaw saga ngu ntsun gwi ai hkrai rai ma ai.

Ningpawt Nhpang:

Chyum laika hta Kabu Gara Shiga Laika gaw Yesu a Labau hpe sawk yu lu na npawt nhpang rai nga ai. Marku Laika gaw yawng a shawng e ka da ai Kabu Gara shiga laika rai nna, Mahte hte Luka yan gaw Marku laika hta shamyet nna bai ka da sai re. Dai hta Mahte hte Luka laika hpe jahkrum shatsup ai hta Q laika hkrang mung lawm nang nga ai ngu ai hpe mu lu ai. Q laika hkrang ngu ai hta M hte L ga shaga hkrang ni lawm ai hpe mu lu ai. Dai majaw Marku laika hte Q,M,L (Mahte hte Luka malai) hpe yu nna she tam sawn yu ra nga sai. Kabu Gara Shiga laika masum hpe shamyet shanat nna myit yu ai shaloi Q,M,L mabyin gaw shapraw ai ga nsen hte lai masa ni shai taw nga ai hku ka bang da nga ai. Yawng hpe jahproi yu dat ai shaloi gaw ga si ga hkum ni sung tang nbung taw nga ai. Yawhan laika hta gaw grau nna mu lu ai. Kam na yak ai hta Yesu a mabyin gaw Yawhan laika hta madung na i? ngam ai kabu gara shiga laika masum hta madung na i? ngu ai lam byin wa ai.

Yawhan laika hta Yesu gaw shi nan Karai Kasang re ai lam, loi hkring rai jang Karai Kasang a kasha re lam, Meshia re lam, mungkan a ninghtoi re ngu ai ga ni lawm ai. Kabu gara shiga laika rai nga ai Mahte, Marku hte Luka hta ndai lam ni tam yak nga ai. Karai Kasang a mungdan hpe grau nna tsun shaleng ai hpe sha grau nna shadan shadawng mayu nga ai. Dai majaw Yawhan laika a hkrang hpe yu nna Yesu a lam hpe labau hta hkrawk tam yu na lam pru wa ai.

Kasa Pawlu a shagun laika ni mung Yesu a labau sawk yu ra na lam hpe n gun jaw ai zawn rai nga ai. (Galati 4:4) jep ai tara npu na ni hpe shaw la na wa, (Philipi 2:8) si ai du hkra madat mara ai masha kasha, (IKor15:3-8) chyum laika ni tsun da ai hte maren si ai kaw na hkrung rawt wa sai, (IKor 7:10-11) Madu tsun ai dinghku la hte num gaw nhka uga, (Galati 1:19) kanau Yaku mung dai kaw nga nga ai, (IKor 11:23-25) ap kau na hkum hkrang a malai muk garan nna lu sha poi galaw sai lam ni gaw Yesu a i lam ni hpe tsun bang da nga ai. Chyum laika hku n shalawm da ai Petru hte Htawma a kabu gara shiga laika yan mung Yesu a labau gawn yu na gin jang pru wa sai. Ndai laika yan hta mung Kabu Gara shiga laika ni kaw rawng ai hta jan ai gaw nlawm ai, raitim Gnostic (machye machyang hta shamyet ai mu mada lam (AD 2 grup yin ka ai Yesu a lam) re majaw chyum laika hta nbang da nga ai.

Yesu gaw Roma Asuya a lata e si hkrum sai lam gaw koi yen nmai ai labau lunghkrung rai nga ai. Dai aten ni hta Parlistina mung na Jew masha law law wa Roma a lata e si ari hkrum sha ai ten mung rai nga ai. Josephus tsun da ai hta, Yesu shangai ai ladaw hta mung ma ni hkying hku si sai hte, Yesu hpe nan jen sat ai shaloi shi a pai hkra jen da ai yan mung Jew rai nga ma ai nga ai. Raitim, Roma mung du Pilate wa nan si ari jahkrat hkra byin ra ai gaw Yesu sha lawm ai lam mung yu maya lam nre hpe mu lu nga ai.

Rai yang, Hkristan hpung a shingdu shinggan de Jew mi rai rai, Yuda mi rai yang rai ndai mabyin ni hpe wa kadai mung nchye nna ai lam byin taw nga ai. Tsa ban 2 na Roma labau ka ai Tacitus hte Suetonius yan a laika hta Yesu a lam kadun kadaw shalawm da ma ai. Asia jahtum maga de up ai Roma Asuya ni a lam hpe Pliny the Younger ka ai hta tsa ban lahkawng na Hkristan ngu ai ni a lam lawm ai. Shi ka ai hta "shani shagu mahkawn mangoi hte Yesu ngu ai hpe Karai hku shakawn kundawn" ma ai lam lawm ai. Raitim Yesu a lam kadun kadaw pyi nka shalawm da ai. Rabinic ngu ai tara hkaw ai sara ni a laika hta mung AD 200 kaw nna she ka da ai hta n ga, Yesu a lam mi nka da ma ai. AD 400 hte 600 kaw ka ai Talmuds kaw mung n rawng ai majaw Yesu hpe labau hta tam la na gaw yi hku sum pum kaw hpri sharaw nlawm ai samyit tam yak ai daram yak nga ai, nga tsun anyam jin ai hpang she lam kaga hku bai sawk tam yu ra nga masai.

Matut na:- Yosephus (Josephus) tsun da ai lam: