Labau Hta Mu Lu Ai Yesu (IV)

DAW IV.

Yesu a ma Kaji daw:

Tsa ban lahkawng hta ka da ai hku nga yang Yesu a shangai wa ai labau gaw grai hkrak ai lam nmu lu ai. Yaku hte Htawma yan a laika hpe yu yang, Htawma gaw tsawm mara mi sawn tawt ai masa ni lawm nga ai. Mahte hte Luka laika(Mahte 1-2, Luka 1-2), gaw Karai masa hku yu yang grai nam nak rawng nga ai. Mahte laika gaw Moshe kaw nna Yesu a prat du hkra na lam hpe daw hte daw gran dingyan dan nga ai. Luka gaw shi a ningmu hte Karai masa myi jut hku nna shagreng jahtuk da nga ai. Kabu Gara Shiga laika ni hpe yu jahproi dingdaw dat ai shaloi gaw Yesu a ma prat mabyin ni hpe aloi sha mu mada na lam ni mung mu lu ai. Mahte hte Luka gaw Yesu hpe Bethlehem kaw shangai nna Nazaret mare e kung kaba wa ai hku mu lu nga ai. Raitim, Mahte a ningmu madung gaw Yesu Yeruslem kaw shangai ai hte, Yeruslem kaw nga nna, Egutu (Egypt) de Herod sat na nga ai majaw aten na na mung hprawng makoi nga ai hku ka da ai. Herod si ai hpang mung, shi a kasha Archelaus bai up nga sai majaw lamu kasa gaw Yawsep hpe garai n ginhtang wa na matu shiga shana da sai. Nazaret mare kaw nta nga ai ngu ga, Luka laika hku gaw Yeruslem e Kehta hkawhkam Agustu (Augustus) kaw yup tung jahpan bang na matu sa ai kaw manam na shara pyi nnga nna dumsu wulawng hta manam nga yang shangai wa ai. Dai hpang Nazaret mare de bai wa ai. Matsat ya hta Yeruslem de bai sa nna, Simun a lata e dai daw lakmat la chyeju shakawn la ngut jang Nazaret mare de bai wa ma ai.

Mahte gaw shangai ai hte ma ni hpe sat wa ai majaw Yeruslem kaw nmai nga sai hte Egutu mung de hprawng yen nga ra ai. Luka laika hku nna gaw Nazaret de she wa nga ai nga ai majaw, Mahte a labau hte Luka a labau mung shingram la na yak nga ai. Luka laika ka ai wa hku nna Yesu gaw Davi a aru arat hku gawn nna Bethlehem {Davi a shangai mare] kaw shangai shangun ai lam rai nga ai. Yawhan laika ka ai wa gaw Yesu gara kaw shangai na lam hpe shi nchye wu ai. Hkye la na Madu Meshia gaw Yeruslem kaw shangai wa na re ngu ai hku myit mada wu ai. Raitim Yesu gaw Betlehem kaw hangai wa sai nga ai. Ginchyum dat yu ai shaloi, Mahte hte Luka hku nna gaw Yesu hpe Herod a ladaw e shangai ai gaw mu jut bung ma ai. Nazaret mare kaw kaba wa ai mung mu jut bung ai ngu ga, Mari ngu ai num hta la hte n kanawn ai Chyoipra ai Wnyihte hte na-um na sin rai shangai wa ai lam hpe mung hkam la ma ai. Raitim labau hku yu yang Chyoipra ai Wenyi hte shangai wa ai hpe ningdang kalang di na lam nmu lu ai.

Ma kaji prat:

Yesu a ma prat hpe kadai mung nchye lu nga ai. Luka hku nna gaw asak (12) ning hta lak mi alai rai sara ni hte salang ni rau tsun dang rang hkat ai lam rawng ai. Josephus ka da ai hta gaw "ngai asak 14 ning daram hta, ngai sharin la ai tsawra myit hte jep ai tara ni hte seng ai lam hpe hkin jawng kaba ni hte masha kaba ni gaw ngai hpe sa chyam yu ma ai, tara hte seng ai hpe mung ngai chye na ai daram hte lu tsun shaga kau da ai" nga ai ka da ai. (Life 2).

Yesu hte Hkalup sara Yawhan:

Marku laika hta Yawdan hka kau nam mali ni hta Yawhan ngu ai wa jahtau marawn let hka hta tinang myit malai hkalup hkam la na lam hkaw tsun hkawm ai ten e, Yesu mung Yawhan a lata hta myit malai hkalup hkam la sai (Yawhan 1:4-5).
Hkristan prat nnan hta mung tinang a yubak mara matu myit malai ai hkalup hkam lam hpe Hkristan ni matut galaw mat wa sai, nga ai. Yawhan gaw myihtoi langai hku nna hkaw tsun shadum jahprang let masha law law hpe myit gang ya lu ai majaw hka hta hkalup hkam la ai ni law law re nga ai. Yawhan laika Q hkrang hku nna mu lu ai gaw tsa ban jahku B.C na Myihtoi Elia gaw AHab hkawhkam hte shi a madu jan Yezebela hpe sumla kadawng nawku ai kaw na myit malai ra ai ngu hkaw ai ga hpe mung, Malahki a ga manaw hpe mung shi lang nga ai. Madu a ninghtoi ngu ai ga hpe gaw dawdan je yang na nhtoi hpe ngu mayu nga ai. Yawhan gaw yubak n kap ai wa zawn shadik nna ndai tara hpe hkaw dan nga ai ( Marku 1:6, IIHkawhkam 1:8, Malahki 4:5-6).

Yawhan zawn hkaw tsun ai hta shi hkrai nrai, kaga ni marai masum mung naw nga ma ai. Roma ni up hkang nga ai ten (44-46) Theodus hte shi a hpang hkan ai hpung ni mung Yawdan hka kau de sa nna ga shaka sa la let Yawshu ni galaw dan ai hku hkan galaw ma sai. Kade nna ai rim hkrum nna sat kau sai(Yoshu 3; Pru 14). Nau wa nna yang Egutu mung na Israela masha langai (mying ntsun) myihtoi hku nna Yeruslem sinpraw maga na tsanlun bum hta wa nga nna Yeruslem mare de shang na matu mare bunghku ni galau daw mat na hpe myit mada let (Yoshu 6) na zawn galaw lai wa yu sai. Dai zawn sha Samari amyu masha langai mung (30 BC) grup yin hta masha hpung mi hpe woi nna Gezerim bum mayan hkan gahkrang hkawm let Karai Kasang a myit mang lam ni gaw Samari nawku htingnu hta dan pru wa na lam myit mada let la nga ma ai. Raitim, Roma uphkang masha ni n masat ai hta n ga, 26 BC ram hta shanhte hpe atsai awai shazim kau manu ai.

Ndai zawn re ai myihtoi ni byin pru wa shagu gaw, Roma asuya ni htang n kaba ai hta n ga, lawan wan shazim kau mayu nga ma ai. Nam mali kaw hpang ai myihtoi hta Hkalup sara Yawhan mung bai paw pru wa sai. Pru mat wa ai laika hku nga yang Egutu kaw na pru wa yang Sina nam mali de, Karai Kasang kaw na ga shaka laika (Tara kanu 10) lu la ai mung bum ntsa kaw, ngu ai mabyin ni gaw Karai Kasang a shingran hte Wenyi gaw Israela amyu a ntsa nam mali kaw sha madun ai lam labau ginshi nga nga malu ai. Tsaban 8 hta mung myihtoi Hosea gaw 'Israela amyu hpe nam mali de Karai Kasang shaga ai lam hta jasan jaseng la mayu ai, makawp maga shachyoi shapra la mayu ai' lam nga ai majaw re nga nna myihtoi ga hte tsun da ai nga ai.

Josephus hte Kabu Gara Shiga laika ni tsun ai gaw, Yawhan hpe Herod Antipa a maw lanyet hte sat hkrum ai re lam shaleng da ma ai (Marku 6:14-29; Ant 18.116-119).
Herodia hte hkungran na lam hta Karai Kasang a tara hte nhtan shai ai ngu Hkalup sara Yawhan tsun ai majaw myit machyi dum nna sat ai lam rai nga ai mung nga ai. Herod a maga hku bai yu ai shaloi, Yawhan kaw shawa masha ni kanawng nang mat wa ai hpe mu jang shi hta shingkang shingwang yawm mat wa na hpe nra sharawng ai lam mung nga nga lu ai.

Jews amyu masha ni a matu hka hte kashin jasan ai ngu ai gaw htunghkring hta mung manu dan ai jasan jaseng lam rai nga malu ai. Nta kata shang yang lagaw shin ra ai htung mung lu nga ma ai. Dai majaw yubak hpe kashin kau ai myit mang lam mung ra nga malu ai. Yawhan gaw ndai myit mang lam hta Karai masa hte hkrup chya di dat lu ai majaw shawa masha ni grai chye na hkawn hkrang mat ai hte shi a hpang hkan na n yak dum ma ai. Yubak hpe kashin kau ya sai, ngu ai daram hkam pyaw ai shanhte a matu nnga sai. Dawdan je yang ai kaw na lawt na lam rai nna Yesu mung yubak n kap ai wa re, hpa majaw nga yang hkalup hkam ngut ai hte matut manoi Sasana amu hta shang tsap mat sai (Hebre 4:15).

Yesu a hkalup la ai gaw shi a dawdan ai madung rai yang she rai na, dai aten hta wuhpung hte nga ai htung lu ma ai majaw shi a hpang hkan ni a myit mada lam shatsup ai mung rai yang rai na re. Mahte laika gaw Marku kaw na she htawt ka da ai raitim, Yawhan gaw Yesu hpe tsun ai, 'ngai madaw nang kaw she hkam la ra ai ngu yang, ya dai shabyin ya e' ngu nna hpyi tsun wu ai, nga ai. Ndai ga gaw Kabu Gara Shiga laika gara kaw mung nrawng ai, Mahte kaw sha rawng ai ga manaw rai lu ai. Luka hku nna gaw 'masha nlang hkam la ai kaw Yesu mung sa hkam la ai' nga ai. Yawhan hta ka da ai hku nga yang, Yesu hte Yawhan a lapran ung ang hpa byin ai (Yawhan 3:20) ngu ai lam ni hpe aru yu lu let, Daw V hpe ala nga ga.

(Tinang a makam nbung ai hpe masha kaga hte joi shinglet zawn nbyin uga law)