Tinang Hkrai Sat Si Ai Japan Kaw Law Dik (Sucide increase in Japan)

Lai wa sai 12 ning kaw nna Japan mungdan hta shaning shagu laning mi marai 30,000 tinang hkrai sat si mat ai lam adan aleng mu mada mat wa sai. 2006 ning hta sha marai 32,115 sat si ai jahpan hta la lu ma ai. Dai gaw masha 100,000 hta 25% ang nna lani mi marai 100, minute 15 hta marai langai madang hku ang nga ai. Masha jahpan hku yu yang, US mungdan a ka-ang hkup raitim, sat si ai madang gaw US hte maren madang kaw du nga ai. 2006 ning hta UK mungdan kaw asak 15 hpring sai masha 5,554 sat si ai jahpan hta la lu ma ai. Dai kaw na gam bum 4 na 3 gaw amyu shadang sha ni rai nga ma ai.

Japan mungdan hta 1998 kaw nna laning mi marai 24,391 sat si ai kaw nna 32,863 de tsaw lung wa nna tsa lam 35% madang de kalang ta gumhtawn lung mat wa ai lam hpe mu lu ai. Law malawng gaw 20 ning grup yin ram ma ni rai nga ma ai. Nkau mi gaw, Internet kaw hkring dat la nna bawngban la nhtawm rau jawm si ai baw ladat mying kaba nga ai. Sat si ai hpe gawn ai hpung ni hku nna tsun ai hta laning mi marai 720,000 shanhte kaw phone shaga wa ai lam tsun shapraw wa ma ai.

Hpa majaw dai hku byin ai lam hpe ladat jaw jaw mahtai tam nga ma ai. 2006 ning hta asak 20-50 lapran na marai 2000 hpe san sagawn yu ai shaloi lawu na mabyin ni a majaw re ai lam law malawng sawn nawn ma ai.

1. Myit daw ai ni (depression), myit mada lam htum mat ai ni (hopeless), Dakkasu jawng ngut nna bungli kaja nlu ai ni, shang gumhpraw nlaw ai ni, hkam kaja lam ningra nna tsi tsi shabrai nlu ai ni, myit ana lu ai ni hte hpaji kung kyang hkra nlu sharin la ai ni.

2. Tinghkrai nga pra ai ni: (loneliness), Manang nlu ai ni, dinghku masha rau nnga ai ni, kanawn manag nlu ai hte lu tim shada singga la hpra  rai kanawn hkrum, madang ginhka n gawn nsawn kanawn di hkrum ai ni rai nna shanhte gaw shinggyim wuhpawng hte tsan gang mat wa ai ni rai ma ai.

Gumhpawm nna yu dat ai shaloi, tam lu tam sha nga mu nga mai lam hte kanawn mazum hku hkau lam hta matawt nna kashawt kahprai mat ai ngu mai tsun ai. Dai hku byin ai gaw, shinggyim wuhpawng gaw de ai hta shinggyim lai kyang ginshi nlu shawn nna hku hkau lam mala hka ai lam ni hpe mu lu ma ai.  Dai majaw, masha hpe myit mada lam nhtum mat hkra, kaga wa hpe masha nsawn ai lai sat lawat mat mat hkra shinggyim nga pra lam ningnan (nnan) hpe gaw gap nga ai ten rai nga ai. Lam mi hku tsun gaw nga yang inclusiveness, yawng hpe masha sawn la ai lam hpe jai lang hpang wa masai. Dai gaw, democracy lai mung rai nna amyu ru sai hpe madung tawn na malai humanity ngu ai shinggyim nga pra lam hpe madung tawn ai sak hkrung lam rai nga ai.

Kaja wa Japan mungdan gaw, shinggan kaw nna yu yang galu kaba ai mungdan rai nhtawm hkik hkam ai arung arai, hkrang amyu myu hpe gyin shachyaw nna tsawm htap ai hku nga pra nga sai mungdan rai nga ai. Raitim, shinggyim nga pra hku hkau lam gaw ram ram naw yak nga ma ai. Lu su shingjawng, hpaji chye shingjawng, nta tsawm shingjawng, kashu kasha ni a madang shakawng, lang ai arung arai jahkrik re ai shinggyim hpawng rai nga ai. Mying hten hkrum sai kaw nna gaw, masha pyi nsawn kau sai. e.g rau ram kanawn manang langai san poi hkrat sai kaw nna gaw, shi manang nlu sai. Hpaji chye ai ni mung law malawng nchye ai ni a ntsa gara hku pri nen hkra masu na shanhte chye nyan ma ai. E.g, ngai part time bungli langai lu ai, shata mi hta she kalang galaw nna hkying hkum mi $50 hte hkying hkum lahkawng na ai. Gumhpraw jaw ten hta gumhpraw amount hpe gaw nka ai sha lekmat htu shangun ma ai. Maw sha ai, hkalem sha ai hpe tsawm htap hkra galaw chye ma ai. Myen mung e byin ai gaw adan aleng re, Japan e byin ai gaw Shu hpe gau ngwi shadu kaprawng sat ai hpa rai nga ai.

Japan a kata lam kanawn mazum lam social relationship hpe chye lu hkra laning mi daram kanawn ra nga ai. Japan ramma langai tinang hkum sat si na gaw dai zawn kaya ai (shame) kaw na lawt na mahtai rai nga na sai.