Myen Mung a Mung Masa hte Nye a Ningmu (Burma politics and Me)

Myen mung kata mung masa nru nra byin ai nye a prat pyi jan sai. Masha ni e tsun dan ai ningmu ni hte nye a mahkrum madup mung law la sai. Kadai tsun ai jaw nna kadai myit ai shut nga ai kun sung sung myit yu ra wa sai. Nkau mi gaw amyu kaji (ethnic minority) ni tara rap ra lam nlu la ai majaw mung masa nzim ai re nga ai, nkau mi gaw Myen amyu ni  mung shawa a ntsa rang rup ai majaw re nga ma ai. Nkau mi bai rai jang, Hpyen asuya a la-ba ka-up mayu ai jasat a majaw re nga nga ma ai. Shanhte mung myu tsaw dinglai ai kun ngu ngai myit la nngai. Read..

Ndai lam ni gawn yang mali hka nu a hka deng hpe tam ai hpa rai na ang sai. Nkau mi gaw, Panglung ga sadi hpe nhkan ai majaw re, nkau mi rai jang mungdaw up hkang lam nlu nna re, nkau mi gaw asuya galai wa yang sha ngwi pyaw wa na re nga nna myit mada ai ni mung law law re. Shaloi she mung masha ni myit mada ai pandung de du wa na kun? nga nga ma ai. 

Nye a ningmu hku yu jahproi yu yang, lahta na lam gara hte mung jahpai taw nga na aten nrai sai. Lahta na lam langai mi mung dai ni na ten hta lachyum npru taw nga sai. Simsa lam la ai mi nga nga, gap hkat jahkring nna aten hpe la ai lam ni yawng gaw, aten sharen nna ahkying garawt ai amu sha re. Dai lam ni galaw nga ai laman tinang maga de galaw lu ai gaw kachyi mi, manang wa maga de yi ngam masan sa ai gaw law law rai nga ai. Dai gaw, human progress hpe singdang nlu ai lam a majaw sha re. Anhte yawng myit yu mai ai gaw, Myen mung hta amyu kaji (135) hpe kaning di woi awn na ngu ai hpe myi npu na ladi nmu re ai lam re. Gara rawt malan hpung mung tinang a amyu langai hpe chyu sha madung tawn nga ai. Ndai zawn re ai myit jasat gaw dai ni na ten hta hpang hkrat taw sai sha n ga, shinggyim wuhpawng nan nhkap la lu sai. 
Ga shadawn: Sammung rawt malan lam hpe jahta ga nga yang,  Sam amyu (33) nga ai hpe shanhte nmai yu tawt kau nga ai. Jinghpaw mungdaw hpe shanglawt lu hkra ngu myit yang mung, dai hte maren rai nga ai. Ratim, ndai lam yawng a byin da masa gaw byin ra ai hte shai nga ai. Sam amyu ni kaw lawu lahta garan hkat nna dang rang hkat nga ma ai. Sammung dingda daw hpe sha yu ai shaloi, Sam amyu sen (15) jan kaw Pa-o gaw sen (8) jan rai nga ai. Ndai Pa-o ni mung Sam amyu ngu nna Sam mung daw kaw nga tim, Sam hte shai ai hku myit wa ra ma ai.  Sam rawt malan hta shanhte hpe gara hku sawn la ma ai kun? Ya aten Pa-o ni gaw, asuya hte jahkrup nna hpaga lam she tam wa masai. Amyu lam hpe tsun tim jahta ai sha rai nga ai. Hpaga ga ai mung, ningbaw tai ai nkau mi sha ahkaw ahkang lu, ja gumhpraw sut su wa nna, ngam ai Pa-o mare masha ji nban gaw matsan mayan naw rai nga ai. Mare masha ji nban mung, ningbaw ni hpe kam sha chye ma ai. NIngbaw tai ai ni gara hku jasat ai hpe ndang mu lu nga ma ai. Ningbaw daw na ni gumhpraw lu ai hpang mung mare shawa a matu hpa galaw ai lam nmu lu ai. Mare kaba de chyawm gaw Hotel ni galaw nna myi man la nga ma ai. Shanhte lu ai gumhpraw gaw, mare kaba hpe shatsawm jahtap jahkrik jahkam ai hta lai tinang a amyu matsan mayan ni hpe hpa mung galaw ya ai lam nmu lu shi ai. Ndai Pa-o ni gaw Sam ni hpe nhtang gawa shangun yang mung gawa na sha re. Dai majaw, mungdaw mi tsun tsun, amyu hpung ni hku mi garan garan, shanglawt or mungdaw uphkang awndawm ahkang gaw galoi mung lu na lam masa nmu lu ai. Lama lu wa tim, lak nak lang ai ni a npu e bai rai ra na sha re.

Raitim, Sam mung kata kaw nga ai ni yawng myit hkrum mai ai hpung kaba hpe hpaw nna, Sam mungdaw awmdawm uphkang masa hpe gaw de yang chyawm gaw, awngdang na lam mahkrum nga dam nhten!. Sam amyu kata kaw, amyu sai htunghkring hpe madung ntawn ai sha Sammung nga masha kaji kadun kaba yawng shinggyim ahkaw ahkang hpring hpring lu nna bungli atsawm galaw sha mai na lam gaw de ra nga malu ai. Raitim, amyu ru sai htunghkring jahta dat ai hte rau, mungdaw kata nru nra bai byin na sha re. Kade a htunghkring mun n grau nnem nga ai. Langai ngai a htunghkring, aga, laika grau ai ngu ai hte nru nra gaw hpang sana re. Sammung daw hta nga ai ni kadai raitim, chye chyang ai wa uphkang u ga, dai mungdaw kaw nga ai ni ahkaw ahkang maren lu hkra galaw na ngu ai jasat hte lama galaw yang, rawt malan gaw Myen a mung masa hte shai nna, awng dang ai de du lu na re ngu ngai mu nngai. Singgyim wuhpawng 'social human society' gaw de ai lam rai nga ai.

Jinghpaw mungdaw mung dai hte maren sha rai na rai nga ai. Jinghpaw shanglawt sha ahpyi dingsa gaw, awngdang ai shanglawt nmai lu ai. Hpu Nau Rawang ni hpa rai garan, Jinghpaw Wunpawng kata hpa rai garan, Hpung dinghku ni hpa rai garan. Garan ai gaw nhkrum ai majaw nrai ni? Hpa majaw nhkrum ai lam gawn yang ningmu nbung ai lam law law mu na re. Masha masum nga yang ningmu mali byin na gaw mungkan a htung re. Gara hpung ni mung, mungdaw awmdawm ahkang hpe myit mada ai nmu lu ai. Mungdaw ngu ai hte rau, amyu law law lawm nga ai. Sam, Myen, Hkang, Miwa hte Gala ni law law lawm nga ai. Ndai ni hpe myi npu ladi nmu di nna Jinghpaw ni a npu e nga ra ai ngu ai jasat gaw Wunpawng Mungdan shanglawt rai nga ai. Shanglawt lu ai hte ndai ni ma hkra Jinghpaw a npu e nga ra na masa rai nga ai. Dai majaw, Jinghpaw mungdaw e nga ai kaga amyu ni shanglawt hpe hkrit ai hta lai madi shadaw na lam mi nnga nga ai. Dai majaw, shanglawt lu na matu shakut ai hkrun lam gaw, du wa na pandung hpe asan sha nmu lu na ga ai. Raitim, Mungdaw lawt lam hpe woi awn ai hpyen hpung hpaw yang chyawm gaw, ya byin nga ai hta grau awng dang ai de du wa lu na re. Raitim, amyu hpe tsaw ai ni ladu lai grang da kat yang gaw, galoi mung byin wa lu na nre. Masha a ahkaw ahkang hpe tsaw ai ni grang da kat yang gaw, amyu a matu mung lawm sai. Dai ginra kaw nga ai kaning re ai amyu ni raitim, ahkaw ahkang maren lu hkra jawm galaw na maga de shanglawt gaw myi man gayin wa ra sai. 

Ndai lam hpe da sang bai masit jasan dat ga nga yang, anhte ni shanglawt hpyi ai ladat or shanglawt lawt ai a yaw shada lam gaw ndai prat hta shut taw sai kun?? ngu yang, nkam madat ai ni nga na kun? or njaw ai ngu mu lu na nni??