Shaning nnan ngu ai hpa wa ta? hpa hte seng ai kun? kade daram wa anhte a sak hkrung lam hte seng nga a ta?
Labau: BC 2000 ram kaw nna Mesopotamia or Babylon or ya na Northern Iraq, shinggyim ring chying hpang ai shara hta Festival ngu ai poi hpe galaw law rai ma ai lam chye lu ai. Ndai poi gaw, hkai lu hkai sha ai mangai ten hta nlung nnan hkam la ai ten rai na ang sai. Hkru kat wa lu na nhpang, sak matut hkrung lu na ginjang rai nga ai majaw lamu ga madu hpe chyeju dum ai, du hkra ladaw shabyin ya ai wa hpe kungdawn ai hte du na ten hta mung grau hkrak ai hku hpajang ya na myit mada ai masat masa rai na re. Dai majw, Bala hpara zawn re ai nsi nai si sha-awng ya ai Hpara ni byin pru wa sai. Ndai poi ni hpe March shata or April daram hkan galaw law rai ma ai nga ai. Dai maren, Egutu mung ngu ai ya na Egypt kaw mung March shata hta galaw law re ai nga ma ai.
Raitim, AD 46 du ai shaloi gaw, Roman Emporor Gaius Julius Caesar (Master of Italy) kaw nna, ya na January shata hta shaning nnan galaw na bai lajang kau dat sai nga ma ai. Dai gaw, Roma hpara rai nga ai Janus ngu ai man lahkawng kap ai nat hpara a mying rai nga ai. Myiman maga mi shaning dingsa hpe yu, maga mi gaw du na shaning nnan hpe yu rai u ga ngu ai lachyum la nna dai hpara a mying hte lakap nhtawm, January ngu ai byin wa sai. Nkau mi gaw Gregory year mung tsun ma ai. Ndai shaning masat ai hpe Yesu shangai wa tim n gram kau da wu ai. Dai majaw, Hkristu shaning hta raitim mi na hku naw hkan nang nga ai.
Amyu shagu hta shaning nnan ngu ai nga ai. Miwa, Kayin, Myen hte Asuya Calenda nga nna Myen mung kaw shaning nnan 4 nga ai. Jinghpaw Wunpawng amyu ni kaw mung nga ai. Dai gaw, October hta ang nga ai. Nlung nnan sha hpang ai ten re. Nlung nnan gaw moi de October kaw shaloi yi mam myin ai ten re. Hkama yi ngu ai Yi Nu Yi kaba gaw loi mi hpang hkrat tim, shaloi yi ngu ai gaw loi mi jau ai. Mam nnan sha ai ten hta Nmi htu sha ai gaw, shaning nnan a namchyim kaba rai nga ai.
Nmi ngu ai hpa ta? Mam ni garai nmyin shi ai ten e di mayut nna kabaw or gangau ai hte htum hta htu dat ai shaloi, n gu nre ai sha Nmi ngu ai byin wa ai. Kalang ta sha yang kya nna nam chyim rawng ai. Dai hpe shanam hte jum hte htu dat ai shaloi, nsam tsit tsit re ai n gu tum shakya ni byin wa nna, Nmi htu sha ai ngu ai rai nga ai.
Chyum Masa: Chyum laika hku yu ga nga yang daw masum hku mu lu na re. 1. Nlung nnan sha ai masat, 2. Egutu kaw na lawt wa ai masat hte 3. Yesu a hkam la ai sharin acyin la hta mahta nna sawn yu mai nga ai.
1. Chyum laika a shawng shawng daw hta Ka-in hte Abela a hkungga Karai Kasang kaw nawng ya ai lam gaw Festival byin wa sai. Dai majaw, laning mi a nsi nai si hte chyeju shakawn ai lam hta Karai Kasang a ra sharawng ai hte nra sharwng ai hpe daw dan ai ten rai nga ai. Dai majaw, kaja tim n kaja tim, Karai Kasang ra sharawng ai byin wa hkra gaw shinggyim masha ni myit ra wa sai.
2. Egutu kaw na pru wa ai aten hpe shalai wa ai poi hku Yuda masha ni shaning shagu galaw ai. Shanhte a shaning nnan gaw amyu nnan gaw de hpang ai ningdaw langai rai nga malu ai. Dai hte seng nna, Yuda ni a shaning hti ai hte nhtoi hti ai lam gaw ya na Calenda hte shai ai lam mung nga nga ai. Shanhte mung, Lamu kap shata or Luna calenda hku yu ma ai. Lani mi ngu ai nhtoi gaw jahpawt jan pru ten kaw nna, shana jan shang ten du hkra sha re. Dai hte maren, shata mi ngu ai mung nhtoi 29.5 sha rawng nna, laning mi hta nhtoi 354 rai nga ai.Masha si yang, dai shani lup ra ai or jan garai nshang yang lup ra ai ngu ai gaw, hpang shani ngu ai hpe ndu shangun mayu ai lam rai nga ai.
3. Yesu a shaning nnan gaw shani shagu hte aten shagu re lam tsun ai. Dai gaw masha ningnan tai nga na lam sha re. Hpawt ni ngu ai hpe mung hkum tsang, mani ngu ai hpe mung hkum myit , ya ngu ai byin nga ai aten ladaw hpe chye na nna hkan sa nga mu [Mahte 16:2-4]. Du wa na ten hta hpa byin na gaw, nanhte hte nseng ai. Ndai prat na lam hpe chye yu ginhka nna hpa galaw ra ai hpe dum mu; nga ai rai nga ai. Ntsa malen u ni hte prang na hkalaw pan hpe gasi madun nna mung shadum da sai. Ndai lam gaw, shaning nnan, dingsa ngu ai hte shai wa sai. Asak hkrung lam hte kapyawn ai machye machyang lam rai wa sai.
[Shakawn kungdawn 8:5] hta shinggyim masha hpe Karai Kasang hta loi hprut di nna hpan da sai nga ai hte gindun nga ai. Dai gaw, hpaji rawng ai hku nga mu, nga ai rai nga lu ai. Wisdom ngu ai hpaji hte nga jang Karai wa hte loi hprut re ai power atsam hte hpring na rai nga ai. Shaloi, ndai power hpe anhte ni gara hku lu na? power gaw knowledge re, knowledge gaw power re, nga nna Beacon [1561-1626] tsun ga ai. Ndai power lu na matu action ngu ai magam bungli hte kapyawn nga ai. Magam bungli gaw sharin la ai machye machyang hte kayau nga ai rai nna, dai machye machyang gaw mungkan a makoi magap nga ai arai ni hpe mu lu na lam rai nga ai. Dai arai ni hpe mu lu ai ni gaw, hpaji rawng ai ni tai nna hpaji dai gaw magam bungli hte hkrang shapraw dat ai shaloi, power ngu ai byin wa sai. Dai power gaw Karai Kasang hte loi hprut re ai shinggyim masha power rai nga ai.
Dai majaw, Yesu ra ai gaw, du na shaning ting hta ngwi pyaw lu uga myit mada nga na malai, ya ta tut sak hkrung nga ai ten hta power hta nga lu na, chye chyang ai hte hpring nna Karai Kasang hpan da ai shawng na marai atsam hte kup tsup nga na ra nga ai. Hkristan tai ai ni teng sha hkawn hkrang da ra ai Karai Masa langai rai wa sai. Raitim, Hkristan ni gaw, myi hte mu lu ai magam amu ni hta dam wam taw nga ai. Dai dam taw ai gaw, Pawlu a sharin achyin ai Socialogical practise hta dam nga ai lam rai nga ai. Hkristan sak hkrung lam gaw Karai Kasang a yaw shada ai hte Yesu a htet da ai lam nre ai sha, Kasa Pawlu a hkang da ai sak hkrung lam hta madung rai wa sai.
Dai gaw, shada chye na rap ra ai shinggyim wuhpawng hpe tsawra myit ngu ai hte gaw de na ngu ai rai nga ai. Dai majaw, Yesu tsun ai, 'Na a htingbu wa hpe na a hkum hte maren tsawra u' nga ai hte, Hkristan masha ni a makam masham lam hta tsaw dik ai ga kanu tai wa sai. Shada ntsaw ra lu ai wa a matu Hkristan sak hkrung lam hpe n madu lu nga ai. Hkristan sak hkrung lam hta nhkawm nsa ai wa gaw, Karai Kasang hte tsan gang na lam byin wa sai. Ndai lam gaw, Karai Kasang ra ai lam re ngu nna Pawlu a sharin achyin ai hte jahkum shatsup da sai rai nga ai law...
No comments:
Post a Comment