Israel Labau SAGA [BC]

DAW 1

Chyum laika kaw na Israel amyu ni a labau lasang lam hpe chye la lu na ningpawt madung langai byin pru wa sai re. Labau dai gaw Karai Kasang hpe kam sham ai ngu ai wuhpawng loi sha mi a shingnip shingnang langai sha gaw rai nga ai. Raitim, Israel amyu ni a labau gaw dai makam masham lam hte makyit mahkai nga malu ai.

Kaja dik ai Israel ni a labau gawn ga nga yang chyum laika kaw na nan rai ra nga malu ai. Hpa majaw ta? lahta e tsun ai kam sham ai wuphung loi mi a sak hkrung lam gaw dai labau hpe shabyin dat sai. Ga shaka dingsa chyum laika hta Karai Kasang a 'Ga Shaka' covenants gaw kam sham ai hpung loi mi a hkan sa sadi sahka shadik shatup ai lam rai nna, dai hta nan Karai Kasang gaw, hpan lajang da ai lam[creats], shadan dan ai lam[reveals], gram lajang shagrin da ai lam [sustains], jeyang daw dan ai hte hkrang shaw la ai lam [judges and redeems] ni lawm nga ai. Ga Shaka dingsa prat hta Karai Kasang a bungli gaw, shi lata la ai ngu ai kam sham ai masha loi mi hte sha galaw nga ai hpe mu lu ai. Dai bungli gaw Edin ngu ai hta wang lu wang lang sak hkrung pyaw nga lu na sumsing [Paradise] hpe Karai Kasang hta htap htuk manu ai mawn nsam hking dagraw gun la ai ni nga lu na lam rai nga ai. Yuda htung [Judaism] hta mi rai rai, Hkristan htung hta mi nga nga Karai Kasang maga hku nna yu chyoi la na lam ginjang npawt jahtum [Alpha and Omega] gaw ndai lam sha re ai nga nga ma ai.

Karai Kasang gaw Israel ni hte tawn da matut mahkai lai wa yu sai creats, reveals,sustains, judges and redeems amu ni gaw dai ni mung shinggyim masha hkum ding dek hte bai matut mahkai nna amu galaw nga ai. Dai amu ni gaw moi na zawn Israel amyu kaw sha galaw nga ai nrai, kam sham ai marai hkum shagu, Karai Kasang a masha majing ni hte galaw nga ai.

Israel labau npawt gaw amyu tsaw, sai hkringhtawng tsaw ai ninghkring kaba Abraham hte shi a aru arat Isak, Yaku hte Yawsep ni kaw nna hpang nhtawm, ginru ginsa amyu 12 a ginju hkau byin wa sai. Abraham mung shawng na masha Adam hte amyu ru sai gindun taw nga ai nga nna n gup aga hte htawn tsun hkrat wa ai mau mwi mau sa labau hkringhtawng prat mi hte prat mi dai hku tsun ginlen wa sai. Chyum masa ninghkring ni gaw, ndai zawn tsun htawn hkrat wa ai labau lasang hpe masat la na yak ai nga tsun anyam timung, makam masham hte ginrun taw ai majaw ginhka shaprai kau na gaw yak la nga ai. Labau ngu ai gaw makam hte gindun jang grin ra na kun?

Labau a tsun htawn hkrat wa ai hpe chyum laika shabyin da ai ngu ga. Chyum laika nkau daw hta labau hku yu matut la na yak ai daw law law rai nga ai. Ga shadawn: Ningpawt Ninghpang laika ngu ga; labau hku sawn la mai ai daw nga ai zawn n mai yu shachyaw la ai daw mung nga ai hpe daw masum 'J' [Yahwist], 'E' [Elohist] hte 'P' [Priestly] ngu ai ningmu hku nna gaw gayau gaya rai nna lawm taw nga ai hpe mu lu na re. P-hkrang hta gaw ru sai hkring htawng gawn ai, aten ahkying ni lawm nna labau hku mai yu la ai. Raitim, kaga lahkawng gaw yup mang mu ai zawn, shingran mu ai lam ni, Karai Kasang hte shinggyim masha a lapran e nga nna ga shaga ya ai masha ni a lam lawm ai hku ka da nga ai. Dai hta kaga 'P'gaw BC 950, 'J' gaw BC 750 hte 'E' gaw BC 539 ni hkan she ka da ai lam ni dan leng taw nga ai. 'P' hta gaw, lahta na aten ladaw hta grau jau ai mabyin ni hpe mung ka shalawm da nga ai. Raitim, Davi a prat kaw nna she shanhte ni a lam hpe laika hte atsawm ka da lu na lam labau hta mu lu nga ai.

Pru mat wa ai laika hpe yu ga, Egutu mung na Yawsep hpe nchye ai Hkawhkam, Pharaoh hkawseng hkringhtawng dagraw ai wa langai a lak htak e re nga ai. Yawsep a prat gaw Rameses II [BC 1290-1224] e rai nga ai, raitim, Hkanan mung hpe shang madu la ai aten gaw tsaban 13th BC bai rai nga ai. Ga shadawn: Bethela, Debir hte Lachist ni hpe jahten kau ai aten gaw ndai mayan sha rai nga ai. Chyum laika kaw nlawm ai Israel masha ni a Egutu [Pharaoh Meneptah BC-1220] hpe awngdang [Pru 1:11] nna Palistina mung hpe madu la ai lam hte, Moshe a mabyin ni gaw matut mat wa ai shaloi gara shawng gara hpang ngu ai ka shachyaw ai ni hta madung wa nga malu ai. Raitim, chyum laika gaw labau hkrak nrai, Karai Kasang hte matut mahkai nna Israel amyu hte bungli galaw ai labau lasang lam ntsa lam htawng madun mat wa ai re majaw, Israel hte Yaweh Karai a lam hpe sha madung tawn ra nga ai.

Lam langai mi gaw, Yawshu hte Moshe a awng padang hte Israel amyu ni Hkanan de shang lu hkra Yoshu a kung kyang ai hpyen gasat hpaji hta Karai Yaweh woi awn sai lam Tara Jahprang laika hta mu lu nga ai. Raitim, [Judge] 1 hta gaw loi mi shai ai hku nna, tang madun da nga ai. Labau hku nna gaw Davi a prat du hkra Israel masha ni atsawm agawm rai shanu hpwng de nga lu ai lam nnga shi nga ai. Raitim, Yawshu a ten hta amyu 12 ngu ai Yawsep a lakung lama ni hpe woi awn nna Hkanan de shang wa ai lam gaw awngdang sai hkrun lam ngu na kun?. Shanhte de shang wa ai hpang kade nna ai ten hta Greek masha bu htawt ni ngu ai Parlistine masha ni hte myi man hkrum rai Hkanan mung hta shara kashun hkat ra masai. Hkanan lamu ga hta shanu nga lu na matu shaman chyeju hte mayak manghkang lam ni rau kapyawn nna hkam la ra masai. Moshe a ten na Ga Shaka gaw amyu ting hpe Karai wa hta langai sha myit mang hkrum lu na Ga Shaka hkam la ai amyu hku kahkyin da lu sai. Raitim, Israel masha ni gaw Hkanan ginra e nga nga sai galu kaba hkik hkam nga ai htunghkring kata de du sa shang wa ai hte rau, dumbri dumbra, garan ayai mat wa masai rai nna ningmu hkum, hkam la lam hkum hkra rai myit jasat myit mang ai lam shada shai mat wa sai.
[Daw 2 bai matut na]