Is Christmas Necessary? Hkristmas gaw anhte a matu ahkyak a ni?

Hkristmas ngu ai kalang bai du wa ra ai. Hkristmas ngu ai ga na ai shaloi, nang gara hku hkam sha nga nta? December 1 ya du shagu Sweet December ngu ai shakram ga si mung jahkring hkring lu la hti ai. Grau nna December 24 ya shana gaw Mobile phne hta Message shang dik ai shana rai nga ai. Masha langai hte langai a hkam la mu mada ai nbung shajang na re. Yesu shangai wa ai aten ahkying hpe myit dum ai masat masa rai nga ai gaw Hkristan masha shagu chye na hkam la ai ngu ga, Hkristan nre ai ni du hkra message shagun nna greeting galaw ai hku hkau lai hpe hkam la ga ai, a myit hta Hkristmas ten du ai hpe yawng chye na hkam sha nga ma ai ngu ngai hku nna chye na hkawn hkrang la nngai.

Labau nhtang gawn yu ga.

Moi shawng na nawku hpung ni gaw Hkristmas hpe ahkyak ai nhtoi re hku nhkam la ma ai. Kabu Gara Shiga laika ni hta mung Hkristmas poi a lam hpe asan sha ka da ai lam nmu lu ai. Ga shadawn langai: [hkalup hkam la ai ni sha poi daw sha ra ai ngu ai hpe chyum laika hta ntsun da ai, raitim nawku hpunghta hkalup hkam la ai ni sha poi daw sha ai ] zawn aten na wa jang htunghkring gaw anhte hpe maga mi hku chye na shangun nga ai. Pentikoti hte hkrung rawt wa ai nhtoi hpe gaw loi li shalawm da nga ma ai.

Moi na Persian nawku htung hta tengman ai Jan hkawhkam hpe shagrau ai poi kaba gaw December 25 ya shani galaw ai Natal Day ngu ai poi mi nga ai. Dai gaw Persia ni a nawku htung Mithraism hta A.D 300 grup yin e grai dam lada ai hku Roma htung lai hte galaw law rai ma ai lam labau hta mu lu ai. Ndai nhtoi hpe moi na Hkristan ni gara hku di nna Hkristmas poi de gale la sai kun loi bai sawk yu ga.

Roma mung up Constantine (306-337) Hkristan gale wa ai a marang e Hkristan sasana rawt kaba maden jat wa ai lam hpung labau hta mu lu na ga ai. Shanhte galaw nga ai Roma poi lamang ni hpe Hkristan poi hku n galaw la ai ngu tsun lu na kun. Hpung hpe gram ai sara ni Martinluther hte hpawn Cromwell (AD.1700) grup yin hkan gaw Hkristmas poi hpe tara shang galaw na ahkang njaw ai sha ban hkum ai ten ni nga lai wa sai. Sinna mung na English ni gaw Mithraism hpe Hkristan lai hku nna hkrang dagraw la ai lam nga ai kun. Roma prat hta January e galaw ai Kalends ngu ai shaning ningnan poi hta, kumhpa ni garan hkat, wan ni shatu [lum ai masat masa] hte tsawra myit madun ai kumla ni galaw chye ma ai. Hkristan ni gaw ndai zawn wan shatu ai hpe mungkan a ninghtoi hku la nna shatu chye ma ai. Roma hte Hebre ni a htunghkring gayau dat ai shaloi, poi lamang ni hta wan shadaw gaw lawm ra mat ai zawn rai malu ai. Roma htunghkring hpe sinna English ni dagraw la ai shaloi ndai Hkrsitmas poi hta galaw ai wan shatu lam ni, kumhpa garan hkat ai lam ni lawm nang wa nga sai.

Hkristmas hpun:

Roma Saturnalia ten hta shanhte a shaning ningnan poi du ai shaloi hpun kaw wan shatu da ai masat masa galaw ma ai. Lachyum gaw shanhte a Jan nat ninghtoi gaw mungkan ga de sa du sai ngu ai lachyum rai nga ai. Dai hpun hta nsam hkum ai nam si ni noi da nna du sa wa ai Jan nat hpe daw jau jau rai ma ai. Hkristan ni mung shagan ni hte kaga sha hpa muk ni, kumhpa ni, mai sau nam pan ni hpe bai noi da ai hku nna Martinluther wa woi awn lai wa sai.

Hkristmas Coral mahkawn hkawm:

Shawng na hkristan ni a shakawn mahkawn hpe tsaban (5)hkan ka hpang masai. Latin hku shawng ka ma ai. 1200 ning hkan gaw sumroi zawn zawn (Noels) hku ka masai. Dai hpe pyazat hku madun, hkrang shala rai nna masha a hkam sha ai lam hpe hkrang shapraw ma ai. Kade wa nna ai dai pyazat mahkawn ni gaw lam ntsa hkan mahakwn marawn wa masai hpe coral mahakwn ai ngu tsun ai rai nga ai. Dai ni na ten hta ramma ni a coral mahakwn ai gaw lachyum kaga langai rai yang rai na.

The Yule Log (December 24-January 6)

Hkristmas ten ngu ai (December 24-6 January) ya laman hta dinghku ni hkan nat tsadan ni ndu wa lu u ga mung, nga nga ai nat ni hpe gawt ai hku nna mung wan ni shatu da nna Hkristamas masat galaw da ai lachyum rai nga ai.

Hkristmas Card

Hkristmas card gaw 1846 hta John C. Horseley wa a soi ka sumla hpe Victoria hte Charles Dickens gaw htunghkring hku nna Hkristmas card ngu nna England mung hta jai lang hpang ai kaw nna byin wa rai nga ai.

Santa Claus

St. Nicholas of Myra (340c) gaw December (6) ya du shagu ma ni kaw sa nhtawm kumhpa ni sa garan nna, Yesu Hkristu hpe Karai Kasang gawan hte e jaw ya sai kumla hpe madun dan lai wa sai. Ndai hpe Dutch ni hku nna St. Nicholas htunghkring (Sinter Klass, hence 'Santa Claus') ngu nna America Amsaterdem ya na New York de du mat wa sai. Kade nna ai sha gat lawk de du wa sai rai nna British Santa byin wa sai hte Hkristmas a kawa ngu ai mying lu mat sai. Ndai prat hta anhte ni Santa Claus hpe naw jai lang ra na i?

Hkristmas gaw lu lawm amyat tam ai ni bau la ai shaloi manu shadan ai lam hte kabu hpa lam ni gaw myit ru lam shabyin ya sai kun. Htunghkring hku tinang a lai hte lachyum shapraw la ai lam mung anthe galaw ra na kun? Chyum laika masa or labau lasang a madun ai hku nna Hkrsitmas ndai hpe gara hku galaw ra na kun?
Anhte ni yawng Hkristmas hpe naw galaw ra na kun? Gara hku galaw yang kaja dik ai hkrang lachyum hpe shadan dan lu na kun? ngu ai lam ni myit mang let, ngwi pyaw ai ngu ai Madu a shangai ninghtoi ten ladaw hpe kabu gara ai hku kaning di nna hkrang shapraw dan nga ra na hpe myit aru yu let shang lawm nga ga ngu ga saw dat nngai law.